Мавзу: Маънавият ва иқтисодиёт, уларнинг ўзаро муносабатлари Режа: Иктисодиёт тушунчаси

Абу Али ибн Сино фанларни тасниф қилар экан, иқтисодиётни хўжалик юритиш соҳасидаги амалий фанлар қаторига киритади.
Ал-Хоразмий Ўрта асрларда илмлар таснифи билан шуғулланган, халқ иқтисодиётини хўжалик юритиш соҳасидаги амалий-фалсафий фан доирасига киритган.
Абдулла Авлоний «Туркий гулистон ёҳуд ахлоқ» асарида «иқтисод деб пул ва мол каби неъматлар қадрини билмакка айтилур, мол қадрини билгувчи кишилар ўринсиз ерда бир тийин сарф қилмас, ўрни келганда сўмни аямас. Соҳоватнинг зиддий бахиллик бўлгани каби иқтисоднинг зидди исрофдир. Аллоҳ бундай кишиларни суймайди, иқтисодга риоя қилган кишилар ҳамма вақт тинч ва роҳатда яшайдилар. Ҳозирги кунда мақсадга етмоқ, халққа мақбул бўлмоқ учун илм ва мол лозимдир» деб айтиб ўтганлар.
Ҳадиси-Шарифда «Тежамкорлар муҳтож бўлмагайлар» деган ибораларни учратишимиз мумкин.
Тараккиётнинг узбек модели.
Президент И.А.Каримов Мустақилликка эришилгандан сўнг Ўзбекистон тараққиётнинг бозор иқтисодиёти йўлига ўтиши танлаб олди. Албатта, бу ерда етакчи давлатларнинг бозор иқтисодиётига ўтиш шарт-шароитлар, услублари танлаб олинмади, балки иқтисодиётни ислоҳ қилишнинг томонидан белгиланган, ўзбек халқи менталитетидан келиб чиққан ҳолдаги тамойиллари белгилаб олинди. Бу тамойиллар қуйидагилардан иборат:
1.Иқтисодиётни сиёсатдан устунлиги. (Европа мам-тлари ва АҚШ)
2.Давлат бош ислоҳотчи. (Япония ва Швеция).
3.Қонун устиворлиги. (Европа мам-тлари ва АҚШ)
4.Кучли ижтимоий сиёсат. (Европа мам-тлари аҳолисининг 80% ўзига тўқ, хусусан Швецияда.)
5.Бозор муносабатларига босқичма-босқич ўтиш. (!!! Шок терапияси).
Аниқ-равшан тарихий, ижтимоий-иқтисодий, миллий-руҳий, демографик, табиий-иқлим ва бошқа шароитларни, минтақалар фарқини инобатга олинмасдан туриб хўжалик юритиш тизими инқирозга учраши мураққардир. Бунга улкан салоҳиятга эга бўлган собиқ иттифоқ иқтисодий тизимининг инқирозини мисол қилиб келтиришимиз мумкин.
«ўзбек модели» Иқтисодиётни ислоҳ қилишнинг ижтимоий йўналтирилган бозор иқтисодиётини барпо этишдан иборат бўлиб, республиканинг ўзига хос хусусиятларини ҳисобга оладиган, ўзбек халқининг ўтмиши, ҳозирги куни ва келгуси тараққиётига тўла мос келадиган янгича андозадир. Дунёда бир-бирига ўхшaмайдиган инсонлар топилмаганидек, иккита бир-бирига ўхшаш давлат ҳам мавжуд эмас. Агар бирор мамлакатнинг иқтисодиёт соҳасидаги ишларидан айнан нусха олинса мамлакатнинг ўзига хос шарт-шароитлари, имкониятлари, кўп йиллар давомида таркиб топган иқтисодий ва маънавий алоқалари эътибордан четда қолади, бунга эса йўл қўйиш мумкин эмас.