Mavzu: Maktabgacha ta’lim taraqqiyoti

1. 
   Mavzu: Maktabgacha ta’lim taraqqiyoti
   

Reja:

1. 
   O‘zbekistonda maktabgacha ta’limni tashkil etilishi.
   
2. 
   Maktabgacha ta’limni taraqqiyoti.
   
3. 
   Maktabgacha ta’lim taraqqiyotida boshqaruvning o‘ziga xos xususiyatlari.
   
4. 
   Maktabgacha ta’limni boshqarishning maqsad va vazifalari.
   

Tayanch so’z va iboralar: maktabgacha ta’lim, boshqaruv, taraqqiyot, “Ta’lim to‘g‘risida”gi qonun, “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”, davlat talablari.

1. 
   O‘zbekistonda maktabgacha ta’limni tashkil etilishi
   

Jamiyat rivojining hozirgi bosqichida yo’z berayotgan ijtimoiy - iqtisodiy, ma’naviy - ma’rifiy o‘zgarishlar ta’lim sohasini tubdan isloh qilish, uni o‘tmishdan qolgan mafko’raviy qarashlar va sarqitlardan to‘la xalos etish, rivojlangan demokratik davlatlar darajasida, yuksak ma’naviy va axloqiy talablarga javob beruvchi yuqori malakali kadrlar tayyorlash hamda ta’lim - tarbiya jarayonini takomillashtirish orqali samaradorlikni oshirishni taqozo etmoqda.
Ta’lim tizimi oldidagi davlat buyurtmasi 0‘zbekiston Respublikasi “Ta’lim to‘g‘risida”gi qonun va “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”ning asosiy g‘oyalarida o‘z aksini topgan.
“Ta’lim to‘g‘risida”gi qonun va “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”da o’zluksiz ta’lim tizimida bolalarni o‘quv fanlari bo‘yicha muayyan bilimlarni egallashlari barobarida, ularning bilim olishga bo‘lgan ehtiyoji, mustaqil va ijodiy fikrlash, tashkllotchilik qobiliyatlari, amaliy tajriba va mehnat ko'nikmalarini rivojlantirish, milliy va umuminsoniy qadriyatlarga asoslangan ma’naviy-axloqiy fazilatlarni, atrof-muhitga ongli munosabatai tarkib toptirishi lozimligi qayd etilgan. Shuningdek bolalarni ma’naviy-axloqiy tarbiyalash va ta’lim-tarbiyaishlarining samarali shakllari va usullarini ishlab chiqish, ularni amaliyotga joriy etish ko‘rsatilgan. Bu vazifalami amalga oshirish o’zluksiz ta’lim tizimida pedagogik faoliyat ko‘rsatadigan tarbiyachilar zimmasiga yuklanadi.
“Kadrlar tayyorlash milliy dasturi” yuksak umumiy madaniyatga va kasb-hunar madaniyatiga, ijodiy va ijtimoiy faollikka, siyosiy hamda ijtimoiy hayotda to‘g‘ri yo‘l topa bilish mahoratiga ega bo‘lgan, istiqbol vazifalarini ilgari surish va hal etishga qodir kadrlaming yangi avlodini shakllantirish, shuningdek har tomonlama kamol topgan, jamiyatda, dav- lat va oila oldida o‘z javobgarligini his etadigan fuqarolarni tarbiyalashni nazarda tutgan pedagogik g‘oyani ilgari suradi.
Ushbu pedagogik g‘oya ta’lim tizimi oldiga:

• 
  ta’lim va kadrlar tayyorlash tizimini jamiyatda amalga oshirilayotgan yangilanish, rivojlangan huquqiy-demokratik davlat qurilishi jarayonlariga moslash;
  
• 
  kadrlar tayyorlash tizimi va mazmunini mamlakatning ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyoti istiqbollaridan, jamiyat ehtiyojlaridan, fan, madaniyat, texnika va texnologiyaning zamonaviy yutuqlaridan kelib chiqqan holda qayta qurish;
  

-ta’lim oluvchilarni ma’naviy-axloqiy tarbiyalashning samarali shak- llari va uslublarini ishlab chiqish hamda joriy etish vazifalarini ko‘ndalang qilib qo‘ydi.
“Ta’lim to‘g‘risida”gi qonunning 30-moddasi orqali farzandlar tarbiyasi va ta’lim olishlari, ularning qonuniy huquqlari va manfaatlari himoyasi borasida ota-onalaming o‘rni va javobgarligi oshirildi.
0‘zbekiston Respublikasida “Maktabgacha ta’lim to'g'risida"gi Nizomga muvofiq bola maktabgacha ta’limni oilada, maktabgacha ta’lim muassasalarida oladi.
Maktabgacha ta’lim muassasalarida ta’lim-tarbiyani tarbiyachi peda- goglar amalga oshiradi.Har bir ota-ona o'z farzandining bilimdon, yuk­sak mahoratli, odobli pedagog-tarbiyachi qo'lida ta’lim-tarbiya olishini xohlaydi.
Jamiyat talabi darajasidagi tarbiyachi-pedagoglarni yetishtirish peda­gogika oliy ta’lim muassasalarining “Maktabgacha ta’lim” yo‘nalishi zimmasigatushadi.
Maktabgacha ta’lim o‘zluksiz ta’lim tizimining boshlang‘ich bo‘g‘ini sifatida O‘zbekiston Respublikasining≪Ta’lim to‘g‘risida≫gi Qonuni va ≪Kadrlar tayyorlashmilliy dasturi≫ talablari asosida tashkil etiladi.
Maktabgacha ta’lim sog‘lom, har tomonlama etuk bolalarnitarbiyalash uchun zarur tashkiliy, uslubiy, psixologikpedagogik shart-sharoitlar yaratadi, bolalarnimaktabda muntazam ravishda ta’lim olishga tayyorlashdaota-onalarga yordam beradi. Maktabgacha ta’lim bola 6 -7yoshga etguncha oilada hamda davlat va nodavlat maktabgachata’lim muassasalarida amalga oshiriladi.
Ijtimoiy maktabgacha ta’lim bu - davlat tomonidantashkil etiladigan muassasa bo‘lib, unda maktabgachata’lim yoshidagi bolalarga ta’lim-tarbiya beriladi.
Maktabgacha ta’lim bola shaxsini maktabgacha yoshdagibolalar ta’lim-tarbiyasiga qo’llanadigan davlat talablariga muvofiq, jismoniy, ma’naviy va intelluktual jihatdan maktabda o’qishga tayyorlashni nazarda tutadi.
Maktabgacha ta’lim o‘zluksiz ta’limning barcha buginlari bilan mustaxkam aloqa va o‘zviy bog’liqliqia olibboriladi.
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 63-moddasida “Oila jamiyatning asosiy buginidir hamda jamiyat va davlat muxofazasida bo‘lish huquqiga ega” degan qoida mustaxkamlab qo‘yilgan, 45-moddasida voyaga etmaganlar davlat ximoyasida ekani64-moddasida esa “Onalik va bolalik davlat tomonidan muxofaza kilinadi” deb qayd etilgan.
Maktabgacha ta’lim muassasasi ana shu huquqiy asoslargatayangan xolda oila va jamiyatning bolalarga gamxurlik qilish, milliy va mintatsaviy xususiyatlarnie’tiborga olib, ularni har tomonlama barkamol insonlar
etib tarbiyalash maqsadida tashkil etiladi.
Ijtimoiy maktabgacha ta’lim bu — davlat tomonidan tashkil etiladigan muassasa bo‘lib, unda maktabgacha ta’limyoshidagi bolalarga ta’lim-tarbiya beriladi.