Mavzu: Kvant mexanikasining boshlang`ich tushunchalari. Elektiron bulut, atom orbitalari

Kvant mexanikasining nazariy asoslari

• 
  1924 y.da fransuz fizigi de- Broyl korpuskulyar to’lqin dualizmi nafaqat fotonlar uchun,balki elektron uchun ham o’rinli degan fikrni ilgari surdi.Ma’lum massa va tezlikka ega elektron uchun u quyidagi formulani taklif etdi.
  
• 
  l= h|m•v
  
• 
  m –elektronning massasi va v- harakat tezligi.
  
• 
  Mikrojismlarning ikki yoqlama xossalarini 1927 y.da Verner Geyzenberg tomonidan ta’riflangan noaniqsizlik prinsipi tushuntiradi.
  
• 
  Mikrojismlarning tezligi (yoki impulsi p=m•v) va fazoviy holatini (koordinatlarini) bir paytni o’zida aniqlash mumkin emas.Bu noaniqsizlik prinsipi quyidagicha formulaga ega:
  
• 
  DqDv³ h|m
  
• 
  Holat noaniqsizligi (Dq) va tezlik noaniqsizligi ko’paytmasi h|m dan kichik bo’lishi mumkin emas.Noaniqsizlik prinsipi mikrojismlar uchun butunlay boshqacha qonunlar qo’llanishini ko’rsatadi.
  

Kvant sonlar
Atom orbitalarni to’la tasniflash uchun kvant sonlar to’plami qabul qilingan.Kvant sonlarga: n –bosh kvant son; l-orbital kvant son;


ml -magnit kvant son: S- spin kvant son kiradi.
1.Bosh kvant son (n) harfi bilan belgilanadi.elektronning umumiy energiya zahirasi va energetik pog’onaning nomerini ko’rsatadi.Odatda bosh kvant son butun sonlar to’plamidan iborat. Haqiqatda bosh kvant son 1 dan 7 gacha bo’lgan sonlar to’plamidan iborat.Bosh kvant son qiymati ortgan sari elektronning umumiy energiya zahirasi ortib boradi.
Orbital kvant son l harfi bilan belgilanadi. Orbital kvant sonining qiymati 0 dan boshlanib bosh kvant sondan bir qiymat kam qabul qiladi. l=n-1
n 1 2 3 4 5 6 
l 0 1 2 3 4 5
Belgisi s p d f g h
Orbital kvant soni elektron bulut shaklini elektron bulut o’lchamini ko’rsatadi. n=1 va l=0 yozuv elektron bulut shakli shar holatda ekanligini va elektron pog’onalar soni 1 tengligini ko’rsatadi.
3.Magnit kvant soni m harfi bilan belgilanadi. Elektron bulutlarni fazodagi vaziyatini ko’rsatadi.Magnit kvant soni qiymati orbital kvant soniga bog’liq. m=2l+1

Elektronlar	Orbital Kvant soni	Magnit kvant soni	Orbitallar Soni(ayni l uchun)
s p d f	0 1 2 3	0 +1,0,-1 +2,+1,0,-1,-2, +3,+2,+1,0,-1,-2,-3	1 3 5 7