Mavzu: Korxonalarda o'z mablag'larini shakllantirishning ichki manbalaridan foydalanish samaradorligini oshirish yóllari Kirish

5-jadval

№	Ko‘rsatkichlar	Pul mablag‘lari kirimi			Pul mablag‘lari chiqimi
		Mln so‘mda	Jamiga nisbatan salmog‘i,%	Mln so‘mda		Jamiga nisbatan salmog‘i,%
1	Pul va unga tenglashtirilgan mablag‘larining hisobot yil boshiga qoldig‘i	123	2.6
2	Xo‘jalik faoliyatida pul mablag‘larining kirimi(+), chiqimi(-)	4540	97.4	3250		96.6
3	To‘langan soliqlar			98		2.9
4	Investitsiya faoliyatidagi sof pul oqimlarining kirimi yoki chiqimi			15		0.4
5	Moliyaviy faoliyatdagi sof kirimi yoki chiqimi
6	Jami pul mablag‘larining harakati	4663	100	3363		100
7	Sof ko‘payish yoki kamayish	1300	27.9

Korxonalar boshqaruv siyosatida pul oqimlarnini boshqarish asalasi alohida o‘rin egallaydi. Ushbu boshqaruv siyosatining to‘g‘ri ishlab iqilgani va uni samarali amalga oshirish muhim ahamiyat kasb etadi. Buni quyidagi 3-rasmda ko‘rishimiz mumkin.

Bozor iqtisodiyoti sharoitida korxonada pul mablag‘lari bo‘lgan minimal ehtiyojini aniqlashi lozim. Chunki mavjud pul mablag‘laridan korxona samarali foydalanishga harakat qiladi. Shuning uchun korxona asosiy faoliyatini amalga oshirish uchun, ya’ni mahsulot ishlab chiqarish uchun qancha mablag‘ kerak bo‘lsa, asosiy faoliyatga shuncha mablag‘ni qoldirish lozim.

2-rasm.Korxonalarda pul oqimlarini boshqarish bosqichlari⁶
Pul mablag‘laridan samarali foydalanishni tashkil etish ko‘p jihatdan korxonalarda pul mablag‘larining harakatini optimal boshqarishni tashkil etish va ular ustidan nazoratni yaxshilashga bog‘liq. Pul mablag‘lari nazoratini tashkil etishning asosiy elementlaridan biri bo‘lib esa korxonaning hisob-kitob schotidir. Ya’ni hisob-kitob schotidan samarali foydalanishni maksimal darajada ta’minlash , barcha kirib kelayotgan pul mablag‘larini albatta bank orqali hisobga olish, barcha turdagi to‘lovlarni banklar chiqargan cheklar yoki shunga o‘xshash yozma topshiriqnomalar va ularning maxsus pul mablag‘lari fondi orqali amalga oshirish lozim.
Agarda ko‘rsatilgan tartib qat’iy amal qiladigan bo‘lsa , u holda pul mablag‘larining hisobi ikki tomonlama bo‘ladi:birinchisi-korxonaning o‘zida, ikkinchisi-bankda. Korxona ishining samaradorligiga , barqaror moliyaviy holatga korxonaning hisob-kitob va o‘zga hisob raqamlariga pul mablag‘lari o‘z vaqtida va to‘la hajmda kelib tushishi va to‘lanishi natijasida erishish mumkin.