Mavzu: Kompleks birikmalarda kimyoviy bog’ tabiati. Simmetriya elementlari. Vbn va unga ko’ra kompleks birikmalarning geometrik tuzilishi

4-mavzu: Neft, tabiiy gaz va ularni qayta ishlash mahsulotlari tarkibini aniqlash usullari.

Neft va gaz tarkibini aniqlash usullari

• Xromatografiya
• Refraktometriya
• Mass-spektrometriya
• Ultrabinafsha spektroskopiya
• Infraqizil spektroskopiya
• Yadro magnit rezonans spektroskopiya
• Elektron paramagnit rezonans spektroskopiya

Xromatografiya

• 1. Qog`oz xromatografiyasi
• 2. Yupqa qatlamli xromatografiya
• 3. Kolonkali xromatografiya
• ( Gaz-suyuqlik, suyuqlik-suyuqlik xromatografiya)

Moddalarning sindirish ko`rsatkichi

• Nur optik zichligi kam bo’lgan muhitdan optik zichligi katta muhitga o’tayotganda uning tezligi o’zgarib nur sinadi, ya’ni refraksiyaga uchraydi.
• Agar nurning ikki muhitni ajratib turuvchi tekislik yuzasiga tushish burchagi - , sinish burchagi- deb belgilasak:
• sin  : sin  = C1 : C2 = n
• C1 va C2 - birinchi va ikkinchi muhitda yorug’lik tezligi,
• n - Const, sindirish ko’rsatkichi.
• Moddalar sindirish ko’rsatkichi refraktometr yordamida aniqlanadi.
• Sindirish ko`rsatkichi har bir toza modda uchun ma`lum haroratda o`zgarmas kattalikdir.

UB-spektroskopiyasi

• Moddaga UB nurlar ta’sir ettirilganda:
• 1. Molekulada aylanma va tebranma harakatlar kuzatiladi;
• 2. Molekula va atomlardagi valent elektronlar qo’zg’olgan holatga o’tadi.

UB-spektrlar kuzatilishi uchun:

• UB-spektrlar kuzatilishi uchun:
• Moddaga 120-800 nm to’lqin uzunligidagi nurlar ta’sir ettiriladi.
• 190 nm dan quyi to’lqinlar sohasiga uzoq UB- yoki vakuum sohasi deyiladi.
• Amalda moddalarning UB-spektrlari yaqin UB- va ko’rish sohasi (190-800 nm) oralig’ida olinadi.
• Bu sohada havo tarkibidagi gazlar nur yutmaydi. Kvars shishasi ham bu intervalda shaffof bo’lgani uchun har xil prizma va kyuvetalar yasash uchun optik material sifatida ishlatiladi.
• Tadqiqot uchun 0,1 mg modda yetarli