Мавзу: Кириш

Халқаро сайёҳлик халқаро иқтисодий алоқаларнинг энг тез ривожланаётган туридир. Сўнгги ўн йилликлар давомида жаҳонда ҳақиқий сайёҳлик васвасаси рўй бермоқда. Жаҳонда сайёҳлар сони йилдан йилга ўсиб бормоқда. Агар 1950 йилда улар 25 млн. киши бўлган бўлса, 1996 йилга Келиб 592 млн. кишини ташкил этган, 2020 йилда туристлар оқими европа мамлакатларида 30%дан ошса, Осий мамлакатларида бу кўрсаткич 400%ни ташкил этиши башорат қилинмоқда.
Халқаро сайёҳликнинг асосий минтақалар бўйича тақсимланиши қуйидагича: Европа - 65%, Осиё – 13%, Шимолий Америка – 12%, Жанубий Америка - 6%, Африка-3%, Австралия - 1%. Халқаро сайёҳлик соҳасида ҳам ривожланган мамлакатлар олдинда бормоқдалар. Булар қаторига АҚШ, Канада, Франция, Италия, Швейсария Хитой ва бошқалар киради.
Ўзбекистон мустақилликка эришгач республикада сайёҳликни ривожлантиришга катта эътибор берилмокда. Кейинги ўн йил мобайнида Ўзбекистонда туризм соҳасида хизматлар ҳажми ортишининг барқарор суръатлари кўзатилмоқда. Агар 1993 йилда Ўзбекистонда туризм сохасининг барча турлари бўйича 461 минг киши хизмат кўрсатган бўлса, 2009 йилда эса туристларга хизмат кўрсатиш ҳажми 871 мингдан ортиқ кишини ташкил этди. Бир вақтнинг ўзида 2009 йилда Ўзбекистонлик фуқаролардан 34,6 минг нафар турист сифатида хорижий мамлакатларга саёхатларни амалга оширдилар.
Мамлакатимизда 1993 йилда бор йўғи 4 та хусусий туристик фирма бўлган бўлса, ҳозирги пайтда туризм хизматларининг нодавлат секторида 738 та туристик фирма, шу жумладан умумий сиғими 12,8 минг жойдан иборат 241 та мехмонхона ва 500 га яқин тур оператор ва тур агентлар фаолият олиб бормақда.

3. 
   Ўзбекистон Республикасининг Халқаро иқтисодий ҳамжамиятга кириш шарт-шароитлари ва ҳозирги ҳолати
   

Ўзбекистон Узоқ йиллар давомида ташқи дунёдан бутунлай ажратиб қўйилган эди. Собиқ СССР даврида халқаро иқтисодий алоқалар фақат Москва орқали, яъни иттифоқ идоралари ва ташкилотлари томонидан амалга оширилар эди. Ўзбекистон эса халқаро иқтисодий алоқаларда мустақил равишда иштирок этмас эди.

Ўзбекистон Республикаси мустақилликка эришгач, унинг олдида мустақил равишда ташқи иқтисодий алоқаларни амалга ошириш, жаҳон ҳамжамиятига кириш ва унда муносиб ўрин эгаллаш, бошқа мамлакатлар билан ўзаро манфаатли ҳамкорлик қилиш ва уларга ўзининг ишончли шерик эканлигини кўрсатиш каби бирқатор масалалар пайдо бўлди.
Бу муаммоларни ҳал этиш учун эса Ўзбекистонда ташқи иқтисодий алоқаларни амалга оширадиган ихтисослашган ташкилий тўзилмалар (вазирлик, ташкилотлар, муассасалар, банклар ва бошқалар) ташкил этилмаган, мутахассислар мутлақо етишмас эди.
Ана шу сабабли Ўзбекистон Республикаси мустақиллик йилларида ўз ташқи сиёсатининг асосий тамойилларини ишлаб чиқди. Бу тамойиллар, аввало, Ўзбекистоннинг ўз ташқи сиёсатини тенг ҳуқуқлилик ва ўзаро манфаатдорлик, бошқа мамлакатларнинг ички ишларига аралашмаслик негизида амалга оширилишини кўзда тутади. Ўзбекистон мустақил давлат сифатида очиқ иқтисодиётни яратиш мақсадида жаҳон хўжалик алоқалари ва халқаро меҳнат тақсимотида кенг миқёсда иштирок этишга интилди.
Ўзбекистонда халқаро иқтисодий алоқаларни йўлга қўйиш ва ривожлантириш мақсадида қуйидагилар амалга оширилди:

• 
  Ташқи иқтисодий фаолиятнинг ҳуқуқий асоси бўлган қонунлар ва қарорлар қабул қилинди. Булар жумласига «Ташқи иқтисодий фаолият тўғрисида», «Чет эл инвестициялари ва хорижий сармоядорлар фаолиятининг кафолатлари тўғрисида», «Валютани тартибга солиш тўғрисида» каби қонунлар ва бошқалар киради.;
  
• 
  Ўзбекистон Республикаси Ташқи иқтисодий алоқалар вазирлиги ва унинг вилоятлардаги муассасалари ташкил этилди. Бу вазирлик 2002 йилда Агентликка айлантирилди;
  
• 
  халқаро иқтисодий алоқаларга хизмат кўрсатишга ихтисослашган Ўзбекистон Республикаси Ташқи Иқтисодий Фаолият Миллий банки ўз фаолиятини бошлади ва қиска вақтда 100 га яқин хорижий банклар билан ҳамкорликни йўлга қўйди;
  
• 
  халқаро муносабатларни амалга оширувчи мутахассислар тайёрлаш мақсадида Жаҳон иқтисодиёти ва дипломатияси университети иш бошлади;
  
• 
  дунёдаги 100 дан ортиқ мамлакатлар билан дипломатик муносабатлар ўрнатилди, Тошкент шаҳрида 100 дан ортиқ давлатнинг элчихоналари ва ваколатхоналари ишлаб турибди, Ўзбекистон ҳам ўз навбатида кўп мамлакатларда ўз элчихоналари ва ваколатхоналарини очди;
  
• 
  Ўзбекистон кўплаб халқаро иқтисодий ташкилотлар–Халқаро валюта фонди, Жаҳон банки, Халқаро молия корпорацияси, Европа тикланиш ва тараққиёт банки, Осиё тараққиёт банки кабилар билан фаол ҳамкорлик қилмокда;
  
• 
  ҳозирда 5 та хорижий сармоя иштирокидаги банклар фаолият кўрсатмоқдалар. Улардан ташқари мамлакатимиз халқаро иқтисодий алоқаларнинг бошқа соҳаларида ҳам ривожланиб бормокда.