Mavzu: Kirish

Mavzu: Texnologik jarayonni boshqarishni avtomatik tizimi (ASU TP)

Elementlarning holatlar to‘plami diskret bo‘lsa, uni ko‘p turg‘unli deb atashadi. Ikki turg‘un holatga ega elementlar (4,c-rasm) eng ko‘p tarqalgandir. y=f(x) bog‘lanish gisterezis xossasiga ega va u retell ta ‘sir deb ataladi. Bu boglanish xususiy holatga ega bo‘lib, xotiraga ega bogianishlik (54,uf-rasm) bo‘lib, u releli tavsif hisoblanadi. Bu holatda, kirish signali olib tashlanganda (x=0) element o‘zining avvalgi holatini eslab qoladi.

ABT tuzilmasida bajaradigan vazifasiga qarab, elementlar boshlang‘ich yoki dastlabki (o‘lchagich), oraliq (boshqaruvchi) hamda so‘nggi (ijrochi) elementlarga 353 bo‘linadi. Avtomatik tizimning kirishida joylashgan o‘lchagich elementlar, axborotga dastlabki ishlov beradigan va o‘lchovchi qurilmalarni (1 va 7 to‘plamlar) qurishda qo‘llamladigan elementlaming ko‘pchiligini tashkil etadi. Bular qatoriga tashqi va ichki qo‘rsatkichlar o‘zgarishidan ta’sirlanadigan turli datchiklar kiradi. Masalan, temir yo‘l avtomatikasida ishlatiladigan harakatlanuvchi tizmadan yo‘l bo‘lagi bo‘sh ekanligi datchiklari, svetofor chiroqlarini ishga yaroqligi, strelkalar holati va shularni nazorat qiladigan datchiklarni ko‘rsatish mumkin. ABT ning ko‘pchilik elementlarini boshqaruvchi elementlar tashkil etadi. Ular, o‘lchagich elementlardan signallar olib, ushbu tizimning ishlash algoritmmi amalga oshiradi. Boshqaruvchi elementlar signallarni kuchaytiradi va o‘zgartiradi, xotirada saqlaydi, mantiqiy bog‘lanishlar va hisoblashlarni bajarib, ijrochi elementlarga task o‘tkazadi. Ulardan dasturiy qurilma, boshqaruv buyruqlarini shakllantiradigan va kuchaytirib o‘zgartiradigan qurilmalar (2, 3 va 4 to‘plamlar) yaratiladi. ABT tuzilmasida 5 to‘plamni tashkil etadigan ijrochi elementlar boshqariladigan obyektlarga ta’sir o‘tkazadi. Bularga elektr, pnevmatik va gidravlik yuritmalar, turli klapanlar, elektromagnit mexanizmlar va boshqalar kiradi. Bir xil funksiyani bajaradigan avtomatika elementlari turli xil energiya ishlatadigan qilib bajarilgan bo‘lishi mumkin. Elektr elementlar – elektr magnitli, elektr dinamikli, elektronli, yarim o‘tkazgichli, magnitli va sh.o‘.lar amaliyotda eng ko‘p ishlatiladi. Amaliyotda, shuningdek, gidravlik, pnevmatik, akustik (tovushli), optik va issiqtik elementlar ham ishlatiladi.