Mavzu; Kirish Otorinolaringologiya tarixi va rivojlanishi. Burun boʼshligi klinik anatomiyasi va fiziologiyasi

BURUN, BURUN YONDOSH BOʼSHLIQLАRINING KLINIK 
АNАTOMIYASI. 
Burun yuqori nafas yoʼllarining boshlangʼich qismi xisoblanadi,uni faoliyati 
nafaqat nafas olish va xid bilishdan iborat,balkim insonni yuz tuzilishini 
shakillantirishda xam muxim oʼrinni egallaydi. Burunni shaklini oʼzgarishi yuz 
tuzilishini keskin oʼzgarishiga xam olib keladi. Tashqi burunni shaklini 
oʼzgarishi 
insonlalarda 
nafaqat 
jismoniy,estetik 
xatto 
ruxiy 
yetishmovchiliklarga xam olib keladi. Tashqi burunni shakli insonlarni qaysi 
irqqa xosligini xam belgilaydi,masalan xozirgi vaqtda slavyan irqiga,mongoloid 
irqiga va negroid irqlariga xos burun tuzilishlari tafovut qilinadi.
Burun tuzilishi boʼyicha tashqi burun, burun boʼshligʼidan va burun yondosh 
boʼshliklaridan iborat.
Tashqi burun anatomiyasi 
Notoʼgʼri shakldagi uch qirrali piramidaga oʼxshaydi va asosan suyak, togʼay va 
yumshoq toʼqimalardan tashkil topgan.Tashqi burunni asosi, qirrasi,uchi,ikki 
yon tomonlari tafovut qilinadi. Uni shakillantirishda quydagi suyaklar ishtirok 
qiladi: Bir juft burun suyaklari,bu suyaklar yuqori qismi bilan peshona suyagini 
burun oʼsimtasiga tutashadi, burun suyaklariga ikki yon (lateral) tomondan 
tashqi burunni shakillantirishda ishtirok etuvchi eng katta suyak boʼlgan yuqori 
jagʼ suyagini peshona oʼsimtasi birlashadi.Bu suyaklardan tashqari tashqi 
burunni tashkil qilishda qisman koʼz yoshi va gʼalvirsimon suyaklar xam 
ishtirok etishadi. Tashqi burunni oldingi pastki qismi togʼay va fibroz 
toʼqimalardan tashkil topganligi uchun xam ancha xarakatchandir (pars mobilis 
septi nasi). Bu qismini tashkil qilishda bir nechta togʼaylar ishtirok etadi: 
Bulardan asosiylardan uchburchaksimon (lateral) togʼay, katta va kichik qanot 
togʼaylar va mayda qoʼshimcha togʼaylardir. 

---

Tashqi burunni suyak va togʼaylari oʼzaro qoʼshuvchi toʼqimalar orqali bir-biri 
bilan birlashadi. Tashqi burun teri bilan qoplangan boʼlib, bu teri 0,5 sm. 
xajmda burun boʼshligʼiga davom etib kiradi, shuning uchun xam burunni kirish 
qismida koʼp miqdorda tuklar oʼsadi. Burunni daxliz qismida tuklarni oʼsishi bir 
tomondan xavo oqimi bilan kirayotgan turli chang va gʼuborlarini ushlab qolsa, 
ikkinchi tomondan bu joylardagi tuk qopchalari yalligʼlanib, burun chipqoni 
rivojlanishiga olib keladi.Tashqi burun xam burun boʼshligʼi kabi qon bilan boy 
taʼminlanganligi uchun xam, burundagi turli jaroxatlar yiringli asorat 
bermasdan, nozik chandiqlar xosil qilib tez bitib ketadi.