Mavzu: Kimyoning asosiy tushunchalari va qonunlari

5. Tuzlarning ekvivalent massasini topish: Buning uchun tuzning molekulyar massasini tuz hosil qilgan metallning soni bilan valentligi ko’paytmasiga nisbati orqali topamiz.

E_tuz- tuzning ekvivalenti. Mr- tuzning molekulyar massasi. V_Me-tuz hosil qilgan metalning valentligi. n_Me-tuzdagi metall soni.
1. Al₂(SO₄)₃ ning ekvivalent massasini aniqlang?
Mr(Al₂(SO₄)₃)=342 g/mol

6. Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalarida oksidlovch va qaytaruvchilarning ekvivalent massasini topish: Buning uchun oksidlovchi bo’lsa, moddaning molekulyar massasining qabul qilgan elektronlar soniga nisbati orali, qaytaruvchiniki esa bergan elektronlar soniga nisbati orqali topamiz.


HCl + KMnO₄ + H₂SO₄ = Cl₂ + K₂SO₄ + MnSO₄ + H₂O
quyidagi oksidlanish-qaytarilish reaksiyasidagi oksidlovchi va qaytaruvchining ekvivalent massasini topamiz.
Bu reaksiyada oksidlovchi - KMnO₄ Qaytaruvchi - HCl dir. Ularning oksidlanish darajasining o’zgarishiga qaraymiz. Mn⁺⁷ dan Mn⁺² ga o’zgardi yani 5ta elekton qabul qildi. Cl^-1 dan Cl^O ga o’zgargan yani 1 ta elektron bergan.


Elementlar bir-biri bilan o’zaro ekvivalentlariga proporsional miqdorda birikadi. Bu qonunga asosan reaksiyaga kirishuvchi moddalar massalarining yoki birkmadagi elementlar massa ulushlarining bir-biriga nisbati ularning ekvivalent massalarining nisbatiga teng.
Bu tenglamada biror element ekvivalenti E₁ ni topish uchun massa ulushi yoki modda massalari nisbatidan tashqari E₂ ma’lum bo’lishi kerak. E₂ vodorodli birikmada vodorodning, kislorodning yoki element massasi aniq bo’lgan biror elementning ekvivalent massasidir.
Masala:
1. Massasi 0,728 g bo’lgan metall kislorodda yonganda 0,9072 g metall oksidi hosol qildi. Metallning valentligi II ga teng. Metallning ekvivalentini va metalni aniqlang?

Berilgan: mMe=0,728 g mmetal oksidi=0,9072 g EMe=?

Yechish: Metallning ekvivalentini topish uchun qancha koslorod biriktirganini aniqlaymiz. Metall oksididan metall massasini ayirsak birikgan kislorod massasi kelib chiqadi. mO= mmetal oksidi- mMe =0,9072g-0,728g=0,1792g O2 birkgan. bu formulaga qo’yish orqali metallning ekvivalentini topamiz. 0,728g·8g=EMe·0,1792 g EMe=32.5g bo’lsa, valentligiga ko’paytirsak nisbiy atom massasi kelib chiqadi. 32,5·2=65 g bu metall Zn- ruxdir.