Mavzu: Kichik yoshdagi bolalarga harakatli o’yinlarni o’rgatish va ularning tasnifi reja: 1 Kichik yoshdagi o’smirlar uchun beriladigan Haraktli o’yinlarni tasnifi

O’SPIRIN VA QIZLAR UCHUN HARAKATLI O’YINLARNI TASNIFI.

Yuqori sinf o’kuvchilarida (15-17 yoshli) organizmni rivojlanishi va o’sishi davom etadi.

Skletni suyakka aylanishi jarayoni mushak kuchini rivojlanishi xali xam tugallanilmagan. O’smirlarni og’irligi ayniqsa suyaklarni o’sishiga va mushakni og’irligini oshirish xisobiga ortadi. Qizlarda esa mushak sistemasi xususan elka kamari muskuli o’spirinlarga nisbatan sekin rivojlanadi. Qizlarda tanani og’irligi tanani uzligini ortishiga tozni xajmi va yog’ qatlamlarini xisobiga o’sadi. Bo’g’inlarni shakllanishi tugallanadi va ular morfalogik o’zgarishlariga ozroq yumshoq bo’lib qoladi. O’spirinlarda bu davrda jinsiy balog’atga etish tugullanadi. Abstrakt fikrlash qobiliyati xodisani taxlil qilish o’rtoqlarini harakatiga va o’zlarini qiliqlariga ongli munosabati birmuncha ortadi.

Tormozlanish funktsiyalari takomillashgan bo’ladi, o’kuvchilarda iroda, o’zini tuta bilish o’yindagi yutqiziqni ko’proq tinch o’tkazishni bilishni rivojlantiradi. O’spirin va qizlarda u yoki bu sport turiga qiziqishi barqaror bo’ladi.

O’yini kuchli zo’riqishi bilan uzoq vaqt davomida o’tkazish mumkin emas chunki ular zo’r berishga va charchashga olib keladi. Biroq harakat malakalarini takomillashtrish uchun o’yinda faol harakatlarni ko’p martadan takrorlash juda xam zarur.
Qizlarda o’yinda tezlik, kuch, chidamlilik, o’spirinlarga nisbatan kam bo’ladi. Shuning uchun harkatli va sport o’yinlari ular bilan aloxida-aloxida o’tkaziladi.
Bu davrda kelib sport o’yinlari asosiy o’rinni egallaydi, harakatli o’yinlar esa yordamchi vosita xisoblanadi, turli-tuman sport turlari va xar xil sport o’yinlari uchun o’yin taktikasi madaniyati aloxida malakalarni mustaxkamlashda va takomillashtirishga imkoniyat tug’diradi.
Sport elementlari bilan o’ynaladigan harkatli o’yinlar shuningdek, u yoki bu sport turlari bilan shug’ullanganda faol dam olish razminka sifatida foydalanish mumkin.


HARAKATLI O’YINNI TASHKIL QILISH VA O’TKAZISH.
Harakatli o’yinlarni tashkil qilish va o’tkazishda g’oyaviylik, ilmiylik va o’yindan foydalanish rejaga asoslanganligini, tarbiyaviy, ta’limiy va sog’lomlashtirish natijalariga yo’naltirilganligi xisobga olish zarur. O’yinni o’tkazishda rahbarlik yoki yo’l ko’rsatuvchi roli pedagogka, tarbiyachi, yordamchilarga tegishli bo’lishi kerak. O’yin tarbiyaviy, ta’limiy va sog’lomlashtirishni katta ahamiyatga ko’proq uni boshqarishga bogliq bo’ladi. Bitta va shunga o’xshash o’yinlar yordamida turli-tuman axloqiy va jismoniy sifatlarni tarbiyalash mumkin.
Birinchidan shug’ullanuvchilarga o’yini ta’sir etishini aniqlanadi (mazmuni, harakatlanishi, o’yin qoidasi), ikkinchidan metodik usullari bilan bola uni yordami bilan o’yinlarni egallaydi, uchinchidan, tashkil etish uslublari.
O’yini mazmuni bolalar uyda, maktabda, bolalar bog’chasida bilim va malakalarini egallashi, atrofni o’rab turgan muxitga bog’liqdir. Shuning uchun har xil yoshdagi bolalarda o’yinda har xil o’yin mazmuniga ko’ra, xudi shunday uni o’tkazish usuli bo’yicha turlicha rivojlanadi. Bolani jismoniy rivojlanishi o’yin yordamida xoxlagan yo’nalishda va boshqa jismoniy mashqlarni turlari mumkin qadar faqat maqsadga yo’naltirilgan xolda va doimo pedagogik rahbarlik qilinganda amalga oshiriladi.