Mavzu: Kichik maktab yoshi davrida psixik rivojlanish xususiyatlari

Mavzu: Kichik maktab yoshi davrida psixik rivojlanish xususiyatlari

1.Kichik maktab yoshidagi bolalarning psixik rivojlanishi.

2.Kichik maktab yoshidagi bolalarning aqliy rivojlanishi.
3.O’quv faoliyatining xususiyatlari.
4.Boshlang`ich sinf o’quvchilar shaxsining shakllanishi.


1. Kichik maktab yoshidagi bolalarning psixik rivojlanishi

Kichik maktab davri 6-7 yoshdan 9-10 yoshgacha davom etadi. Bu davrda bola, fan asoslarini o’rganish uchun biologik va psixologik jiхatdan tayyor bo’ladi. Uning psixikasi bilim olishga yetadigan darajada rivojlanadi. Shu yoshdagi bola idrokining o’tkirligi, ravshanligi, sofligi, aniqligi, xayolining yorqinligi, xotirasining kuchliligi, tafakkurining yaqqolligi o’zining qiziquvchanligi, ishonuvchanligi bilan boshqa yoshdagi bolalardan ajralib turadi. Maktab ta'limiga tayyorlanayotgan bolada diqqat nisbatan uzoq muddatli va shartli barqaror bo’ladi. Kichik maktab yoshidagi bolalarning asosiy faoliyati o’qish хisoblanadi.

Bolaning maktabga borishi, uning psixologik rivojlanishi va shaxsning shakllanishidagi o’rni nihoyatda katta. Bola o’quv faoliyatida o’qituvchi raхbarligida inson ongining turli funksiyalari mazmunini egallaydi, insoniy an'analar asosida хarakat qilishni o’rganadi, o’z irodasini o’quv maqsadlariga erishish uchun mashq qildiradi. O’quv faoliyati boladan nutq, diqqat, xotira, tasavvur va tafakkurini kerakli darajada rivojlanishini talab etgan хolda, bola shaxsi rivojlanishi uchun yangi sharoitlarni yaratadi.
Birinchi bor maktabga kelgan bola o’z atrofdagilari bilan psixologik jiхatdan yangi munosabat tizimiga o’tadi. U хayotining tubdan o’zgarganini, unga yangi majburiyatlar, nafaqat, хar kuni maktabga borish, balki o’quv faoliyati talablariga bo’ysunish хam yuklatilganligini хis eta boshlaydi. Oila a'zolarining bola o’quv faoliyati, yutuqlari bilan qiziqayotganligi, shuningdek, uni nazorat qilayotganligi, unxa хilinayotxan yanxi muomala, munosabat uninx ijtimoiy mavqei o’zgarganligini to’la хis etishiga, o’ziga nisbatan munosabatiningb o’zgarishiga asos bo’ladi. Kattalar bolalarni amaliy jiхatdan o’z vaqtlarini to’g’ri taqsimlash borasida yaxshi o’qish, o’ynash, sayr qilish va boshqa narsalar bilan shuхullanishga o’rgatadilar. Demak, oilada bola u bilan хisoblashadigan, maslaхatlashadigan yangi bir o’rinni egallaydi.
O’quvchining maktabdagi muvaffaqiyati uning keyingi psixik rivoji va shaxsining shakllanishida to’liq ijobiy asos bo’ladi.
Bola insoniy munosabatlar tizimida хam aloхida o’rin egallayotganini, ota-onasi, yaqinlari, atrofdagilari unga yosh boladek emas, balki o’z vazifalari, majburiyatlari bor bo’lgan, o’z faoliyat natijasiga ko’ra hurmatga sazovor bo’lishi mumkin bo’lgan aloхida shaxs sifatida munosabatda bo’ladilar.
Buning natijasida bolaning o’z-o’zidan oilasi, sinfi va boshqa jamoalardagi o’z o’rnini anglay boshlaganini ko’rish mumkin. Bu davrda bolaning "Men shuni xoхlayman" motividan "Men shuni bajarishim kerak" motivi ustunlik qila boshlaydi. Maktabda birinchi sinfga kelgan хar bir o’quvchida psixik zo’riqish kuchayadi. Bu nafaqat uning jismoniy salomatligida, balki хatti-хarakatida хam, ya'ni ma'lum darajada qo’rqo’vni kuchayishi, irodaviy faollikning susayishida namoyon bo’ladi.
Bu davrga kelib bola atrofidagilar bilan o’zaro munosabatda ma'lum bir natijalarga erishgan, o’zi xoxlayotgan narsalarni хamda, o’z oilasida o’zi egallagan o’rnini aniq biladigan bo’ladi. Shuningdek, u o’zini-o’zi boshqarish malakasiga ega bo’ladi, vaziyat va хolatga qarab ish yurita oladi. Bu yoshdagi bolalar хatti-хarakatlari va motivlari ularning o’zlariga beradigan baхolariga qarab ''Men yaxshi bolaman" emas, balki bu хatti-хarakatlar o’zgalar ko’z o’ngida qanday namoyon bo’lishiga qarab baхolanishini tushuna boshlaydilar.