Mavzu: Jismoniy madaniyat nazariyasi va metodikasi o‘quv fani sifatida rivojlanishi

Xulosa qilganda, barcha ixtisoslik bo’yicha tahsil olayotgan o’quvchilar eng avvalo inson tanasining tuzilishi (anatomiya) va ularning faoliyatlarini (fiziologiya) yaxshi bilishlari, shu asosda jismoniy va aqliy mehnat jarayonlarida o’zlariga mos (professional) mashqlar, o’yinlar, sport turlari bilan doimiy ravishda shug’ullanishni o’z oldilariga vazifa qilib qo’yishlari lozim. Bu faol harakatlarni rivojlantirish va mehnat qobiliyatining doimiy ravishda talab darajasida bo’lishning muhim omillaridan biri bo’lib hisoblanadi.

Mashqlar boshlanishi (tinch holat), 3-4 ta mashqlarni bajarishdan so’ng va mashqlar tugagach hamda qon tomirini (eng qulay usul bilan) har 10 soniya (sekund) jarayonida o’lchash, aniqlangan soniyalarni 6 soniyaga ko’paytirib, umum ko’rsatgich sonini aniqlab borish zarur. Bu tanadagi fiziologik o’zgarishlar va jismoniy rivojlantirishning natijalarini aniq ko’rsatib boradi. Bu holatlarni hafta yoki 10 kunda takrorlab, kundalikka yozib borish ma’qul. Ijobiy natijalarga erishilsa mashqlarning turlari, bajarilish maqsadi, hajmlarini ko’paytirib borishga asos bo’ladi.

Mashqlarni bajarishga kirishishda albatta yurish, yugurish (vaqt, sog’liq, sharoitlar, imkoniyatga qarab) shart. Bu nafas olishni chuqurlashtirish va yurak-qon tomirlari faoliyatini tezlashtiradi. O’z navbatida qon to’qima va hujayralarga tezroq yetib boradi.

Ertalabki (kechki) gimnastika yoki jismoniy chiniqish maqsadida bajariladigan mashqlarni qon aylanish tizimi va bo’g’inlarning harakati, mushaklarining ish faoliyatlariga qarab olib borish shartdir, ya’ni avvalo bo’yin, yelka, ko’krak, qo’llarga mashq berish (har birini kamida 6-8 marta takrorlash), keyin oyoqlarga va so’ngra esa gavda harakatlari uchun mashq qilinadi. Eng oxirida esa sakrash (joyda yoki yurganda) bajarilib, undan so’ng nafas olish, qon tomirlari urishini boshlang’ich holatga keltirish mashqlarini bajariladi. Bu jismoniy tarbiyaning fiziologik va tabiiy-ilmiy asosini tashkil etadi. Sportda ham bu keng qo’llanilayapti.