Мавзу: Жисмоний тарбия мутахассисларининг касбий маҳоратларини такомиллаштириш

Тарабаларга индивидуал ёндошиш: Болалар билан ишлашда ўқитувчиларнинг ўз 
ўқувчилари индивидуал хусусиятларини яхши билиши катта аҳамиятга эга, чунки, ҳар бир 
синфда зукко ва паришонхотир, фаол ва суст: жисмоний маданият ва спортга қизиқувчи 
ва қизиқмайдиган ўқувчилар бўлади. Ўқитувчи ҳар бир ўқувчининг соғлигини ва 
жисмоний ривожланганлик даражасини яхши билиш керак. 
Ҳар бир синфда ўз синфдошларидан жисмоний тайёргарлигига кўра яққол ажралиб 
турадиган ўқувчилари бор. Улардан баъзилари машқларни бажара олмайдилар, бошқалари 
эса, аксинча, жисмоний машқларни бажаришда юқори натижалар кўрсатадилар. 
Жисмоний машқларни ва ҳаракатларни бажаришда қийналадиган, бўшанг ўқувчиларга 
ўқитувчи доимо далда бериши, уларни маънавий жиҳатдан кўмак бериши керак. Уларга 
жисмоний машқларни эгаллашнинг сирлари, жисмоний тайёргарлик асослари ҳақида 
тўлиқ тушунчалар бериши ва келажакда улар ҳам моҳир спортчи ёки жисмоний баркамол 
бўлиб етишларига ишонч туғдириши лозим.
Шунингдек яхши тайёргарликка эга бўлган болалар ҳам ўзларига индивидуал 
ёндошишга эҳтиёж сезадилар. Улар учун кўпроқ жисмоний юкламалар бериш керак акс 
ҳолда оддий машқлар уларни етарлича жисмоний ривожлантирмайди, ҳамда уларни 
дарсга бўлган қизиқишларини сўндиради. Бундай ўқувчилардан машғулотларни ташкил 
этиш ва машқларни ўзлаштиришга орқада қолаётган ўқувчиларга ёрдам бериш мақсадида 
фойдаланиш мумкин.
Қатъийлик ва ботирликни талаб этадиган машқлар, мувозанат сақлаш машқлари 
таяниб сакраш, югуриб келиб баландликка сакраш машқларини кўпчилик ўқувчилар 
ишончсизлик билан бажарадилар. Машқларини техникасини эгаллашда уларга ўқитувчи 
маънавий кўмаги зарур бўлади. Шунингдек машқларни ўрганишда қўрқинч ҳиссини 
бартараф этиш керак.
Жисмоний тарбия машғулотларида ўқувчиларга индивидуал ёндашиш услуби 
ўқувчиларнинг тиббий гуруҳларида машғулотлар ташкил этишда ҳам кенг фойдланилади. 
Ўқитувчилар касал ўқувчиларга уларнинг касаллик даражасига мувофиқ, рухсат этилган 
жисмоний машқлар билан шуғулланишни ташкил этади. Шунингдек жисмонан заиф 
ўқувчиларни жисмоний ривожлантириш чораларини белгилайди. Бундай гуруҳда 
жисмоний тарбия тадбирларини олиб боришда ўқитувчи машқлар миқдорини, 
такрорлашлар сонини чеклаши, бажариш шароитини енгиллаштириш, махсус машқлар 
билан шуғулланиш, машқлар кўрсаткиларига эътибор бериш керак бўлади. Тиббий 
гуруҳларда машғулотлар олиб боришда ўқитувчилар шифокорлар билан доимий 
ҳамкорликда бўлишлари керак. Болаларга индивидуал ёндошишда уларнинг соғлигини, 

---

57 
ёшини, жинсини ва жисмоний тайёргарлиги ҳамда жисмоний қобилиятини албатта 
ҳисобга олиш керак. 
Жисмоний тарбия жараёнини амалга ошириш учун таълим ва тарбиянинг ўргатиш 
каби педагогик услубларидан кенг фойдаланилади. Жисмоний тарбия жараёнида ҳилма-
хил услублар қўлланилади. Бу услублар бевосита, ҳис-туйғу билан идрок этишдан ёки 
сўздан, ёки амалий ҳаракат фаолиятидан фойдаланишга асосланади. Юклама ва дам олиш 
жисмоний тарбия услубларининг ўзига хос таркибий қисми ҳисобланиб, тарбия 
жараёнида фойдаланилади. Юкламани ташкил қилиш ва уни дам олиш билан қўшиб 
бажаришнинг тартиби жисмоний тарбия услублари тузилишининг асоси бўлиб 
ҳисобланади. Юклама самараси унинг ҳажми ва интенсивлигига боғлиқдир 
Юклама ҳажми берилган жисмоний машқларнинг узоқ таъсир қилишини ҳамда 
машғулотлар давомида бажариладиган жисмоний ишнинг жами миқдори тушунилади. 
Машқ ёки машғулот миқдори унга сарф этилган вақт бажарилган ишнинг вазни, 
бажарилган масофанинг ҳажми ва бошқа кўрсаткичлар меъзон ҳисобланади.