Mavzu: Jamiyatning ijtimoiy,siyosiy va ma'naviy tizimi

Ijtimoiy faollikda harakat nazariyasi mavjud.

Harakat tizimining formallashtirilgan modeli madaniy, ijtimoiy, shaxsli va organistik tizimchalarni o‘z ichiga oladi.

Faollik individual ehtiyojlargagina emas, balki madaniyatning umumiy nazariyasi, qonunlariga ham tayanadi.

Harakat qadriy konfiguratsiyalar namunalarining o‘zgaruvchanligidir.

Parsonsning harakat nazariyasi biologiyadan o‘zlashtirilgan tizimli tasavvurlar bilan boyitilgan bo‘lib, ijtimoiy harakatchanlik quyidagi funksional muammolar to‘plami bilan shakllantirilgan:

Tizimning tashqi ob’ektlariga moslashish muammosi.

Maqsadga erishish muammosi.

Integratsiya muammosi.

Tuzilmani qaytadan tiklash muammosi.

Keskinlikni yumshatish muammosi.

Parsons fikricha, organizm moslashuv vazifasini bajaruvchi tizim hisoblanadi. Bu moslashuv tizim muhiti bilan o‘zaro harakat qilishda jismoniy va energetik zaxira (resurC) kuch-quvvat beradi. T.Parsons fikricha, Ijtimoiy tizim darajasiga ko‘ra:

1. Moslashuv funksiyasini – iqtisodiy tizimcha ta’minlaydi.

2. Maqsadga erishish funksiyasini – siyosiy tizimcha ta’minlaydi.

3. Integratsiya funksiyasini – huquqiy institut va urf-odatlar ta’minlaydi.

4. Tuzilmani qayta tiklash funksiyasini – e’tiqodlar tizimi, ahloq va ijtimoiylashuv agentlari (oila, tarbiya, ta’lim institutlari) ta’minlash.

T.Parsons fikricha, murakkab tizimlarda o‘zaro ayirboshlash bevosita emas, balki bilvosita formallashtirilgan ramziy vositalar (til, qoniqish, madaniyat, pul, hokimiyat, ta’sir o‘tkazish, qadriy tarafdorlik (urf-odatlar) yordamida amalga oshiriladi. T.Parsons XX asr 60-yillarida jamiyat evolyusiyasi muammolarini tahlil etdi va jamiyat evolyusion doktrinasi asosida differensiatsiya g‘oyasini yaratdi. T.Parsonsning jamiyat evolyusiyasi nazariyasidagi paradigmalar:

1. Jamiyat funksional differensiya va umumlashgan moslashuvchanlik mezonida rivojlanadi.

2. Rivojlanish evolyusion umumlashmalar asosida kengayib boradi.