Mavzu: Iste’molchining bozordagi harakati

Iste’mol nazariyasi quyidagi taxmin-mulohazalarga asoslanadi
: 
a.
Iste’molchilar iste’mol tovarlari va xizmatlarni solishtirib ko‘rish va 
turkumlashtirishga qodir. Iste’molchi ikkita A va B ne’matlar to‘plamidan A ni B 
dan yoki B ni A dan afzal ko‘radi. A>B, Bnaflilikka ega bo‘ladi. Bu afzal ko‘rish tovarlar qiymatini inobatga olmagan 
xoldadir.
b.
Iste’molchilarning xohish-istagining mutanosibligi (tranzitivligi). Agar 
iste’molchi A tovar guruhini B ga nisbatan ko‘proq istasa va B tovar guruhini S 
tovar guruhidan ko‘ra ko‘proq xohlasa, unda u A tovar guruhini S tovar guruhiga 
nisbatan ko‘proq xohlagan bo‘ladi, ya’ni: A>B, BS. 
c.
To‘yinmaslik. Tovar qiymatini hisobga olmay, hamma tovarlar yaxshi 
(ma’qul) tovarlar deb hisobga olib, iste’molchi xar doim kam miqdordan ko‘p 
miqdordagi tovarlarni afzal ko‘radi.
Iste’molchilik xatti-harakati 
– bu iste’molchilarning turli tovar va 
xizmatlarga talabini shakllantirish jarayoni. 
 
 

---

 
Iste’molchi tanlovi va naflilik tushunchasi 
Bozor talabining shakllanishi asosida shaxsiy (individual) talab yotadi,
ya’ni alohida iste’molchining talabi, har bir shaxs o‘zining fiziologik
ehtiyojlarini qondirish uchun qandaydir mahsulotdan, qanchadir sotib olishi
kerak, sotib olish uchun ma’lum miqdorda mablag‘i bo‘lishi kerak.
Iste’molchining mablag‘i cheklangan. Iste’molchi har doim tanlov oldida
turadi va tanlov chog‘ida quyidagi uchta savolga javob izlaydi:
Nimani xarid qilish? 
Xarid qilinadigan ne’matning narxi qancha? 
Ne’matni harid qilish uchun mablag‘ yetarlimi? 
Birinchi savolga javob berish uchun ne’matning iste’molchi uchun
naflilik darajasini aniqlash, ikkinchi savolga javob berish uchun - ne’matning
narxini va uchinchi savolga javob berish uchun iste’molchining daromadini
o‘rganish lozim bo‘ladi. Mana shu uchta element - naflilik, narx va daromad - 
iste’molchi tanlovining asosini tashkil etadi.