Mavzu: ishchi kuchi qiymati statistikasi reja: Ishchi kuchining qiymati tushunchasi va uning ko’rsatkichlari tizimi

Statistika ishchi kuchi qiymatini o’rganish jarayonida quyidagi vazifalarni hal qiladi:

• ishchi kuchi qiymati darajasi, tuzilishi va dinamikasini hududlar hamda iqtisodiy faoliyat sohalari bo’yicha aniqlash;
• mehnat haqi, ayniqsa, ish haqi ko’rsatkichlarini statistik o’rganish, shuningdek, uning darajasi va dinamikasiga turli omillar ta‘sirini o’rganish;
• xodimlarni ish bilan bandlikdan oladigan daromadlari ulushini baholash;
• aholi foydalanadigan ijtimoiy transportlarning statistik tasnifi;
• ishchi kuchining malaka egallash va ma‘lumot darajasini oshirishga bog’liq xarajatlar hajmi va dinamikasini o’rganish;
• vakant birligi hisobiga ishchi kuchiga o’rtacha xarajatlarni (mehnat sarfi birligiga xarajatlarni) aniqlash.

Mehnat haqi aholining pul va natura ifodasidagi barcha daromadlari bo’lib, u iqtisodiy faoliyat jarayonida hosil bo’ladi va ish haqi, choy puli va boshqalarni o’z ichiga oladi.
Ish haqi yollanma xodimlarga, qoidaga ko’ra, muntazam vaqt oralig’ida ishlangan va ishlanmagan vaqt uchun pul va natura shaklida to’lanadigan rag’batlantirishdir.
Hozirgi kunda ish haqining ikki asosiy shakli: vaqtbay va ishbay turi mavjuddir.
Vaqtbay ish haqi ishlagan vaqt miqdoriga bog’liq bo’lib, quyidagi ikki ko’rinishga ega:

• vaqtbay mukofotli;
• oddiy mukofotli.

Ishbay ish haqi bajarilgan ish miqdori va sifatiga bog’liq bo’ladi. Uning bir necha turlari bor:

• bevosita ishbay (bunda ish xaqi bajarilgan ish hajmidan qat‘inazar o’zgarmaydi);
• ishbay progressiv (bunda bajarilgan ish xaqi bajarilgan ish hajmiga ko’ra ortib boradi);
• ishbay mukofotli;
• akkord ish haqi (alohida ish turlarini bajarish ish beruvchi bilan yollanma ishchi o’rtasida akkord shartnomasini tuzish natijasida aniqlanadi).