mavzu. Iqtisodiy siyosat asoslari va tarkibi. – soat. Iqtisodiy siyosat va uni amalga oshirish

Merkantilizmni quyidagicha ta’riflash mumkin:
- iqtisodiy siyosatda: mamlakatda va davlat xazinasida imkoni boricha nodir metallarni (oltin, kumush, javohir, zar va durlami) ko‘proq to‘plash;
-nazariya va ta’limotda: savdo, pul aylanmasi, ya’ni
muomala sohasida iqtisodiy qonuniyatlarni izlash.
Merkantilistlarning davlatning iqtisodiyotdagi roliga bo'lgan munosabatini qisqacha ifodalash mumkin:
1)oltin va boshqa qimmatbaho metallarga boylikning asosi sifatida qaraladi;
2) mamlakatga oltin va kumushlarning oqib kelishini ta’minlash maqsadida tashqi savdoni tartibga solish;
3) arzon xomashyoni import qilish yo‘li bilan sanoatni qo‘llab-quvvatlash;
4) import qilinadigan tayyor sanoat tovarlariga proteksionistik (yuqori) tariflar;
5) eksportni, ayniqsa tayyor mahsulot eksportini rag‘batlantirish;
6) ish haqi darajasini past darajada ushlab turish uchun aholi o'sishi uchun sharoit yaratish davlatning bevosita vazifalariga kiritilgan.
"Fiziokratiya"((lotincha physio - tabiat va kratos - hokimiyat) tabiat qudrati) atamasi ingliz iqtisodchisi A. Smit (1723-1790) tomonidan muomalaga kiritilgan. Bu nazariya XVII -XVIII asrlarda Germaniya, Polsha, Shvetsiyada rivojlangan, biroq faqat Frantsiyada bu qarashlar tizimi eng rivojlangan shaklga ega bo'lgan va nazariy maktab shaklida mavjud bo'lgan. Fiziokratiyaning asoschisi Fransua Kene, uning asosiy vakillari Viktor de Mirabbo, Dyupon de Neymur va Jak Turgo edi. Ular boylik pul emas, balki “yer mahsuloti” ekanligini asoslab berdilar. Ularning fikricha, boylik muomala sohasida emas, balki ishlab chiqarish sohasida, qishloq xo'jaligida yaratiladi va ko'payadi.
Agrar masalani hal etish fiziokratlarning asosiy vazifasi bo‘lib qoldi. Ular qishloq xo‘jaligini mamlakat boyligining asosi deb tushundilar.
Fiziokratizm ta’limotining asoschisi Fransua Kene (1694-1774) 1758-yilda «lqtisodiy jadval» asarini yaratdi.
F.Kenening fikricha, millat boyligi qishloq xoʻjaligida ishlab chiqariladigan mahsulotlar bilan yil davomida ushbu mahsulotlarni yaratishda foydalanilgan resurslar oʻrtasida farq mavjud boʻlsa va doimiy ravishda takror ishlab chiqarilsa, oʻsib boradi. U bu farqni «sof mahsulot» deb atadi va u dehqonlar sinfini jamiyatning yagona ishlab chiqaruvchi sinfi deb hisobladi.