Mavzu: Iqtisodiy masalalarni echishda o’rtacha miqdorlarni qo’llash



Download 61,16 Kb.
bet3/5
Sana04.02.2022
Hajmi61,16 Kb.
#430971
1   2   3   4   5
Bog'liq
Microsoft Word Document

1.Interval baholari.
O`rtacha miqdor bir-biridan tafovutda bo`lgan alohida miqdorlarni umulashtirib tavsiflasa-da, lekin o`ziga nisbatan alohida miqdorlarning qanchalik tafovutda ekanligini, u tafavutning qanchalik katta-kichikligini ifodalay olmaydi. Vaholanki, o`rtachaning real qiymatga ega bo`lishi bevosita alohida miqdorlar o`rtasidagi tafovutga bog`liq.
Agar alohida miqdorlar o`rtasidagi tofovut (o`zgaruvchanlik) qancha kichik bo`lsa, ular asosida hisoblangan o`rtacha shuncha real bo`ladi va aksincha, ular o`rtasidagi tafovut qancha katta bo`lsa, ular asosida hisoblangan o`rtacha shuncha ishonchsizroq, haqiqatdan uzoqroq bo`ladi. Masalan, o`rtacha miqdor 30 soni 1 soniga 59 sonini qo`shib, natijani ikkiga bo`lish natijasida olinishi mumkin. Ravshanki, bu o`rtacha tipik va real o`rtacha bo`la olmaydi, chunki 1 bilan 59 o`rtasidagi tafovut juda katta. Shu o`rtacha, ya’ni 30 soni 29 soniga 31 soni qo`shib, uni ikkiga bo`lish natijasida ham olinishi mumkin. Albatta, bu o`rtacha oldingiga nisbatan haqiqatga yaqinroq, chunki u alohida miqdorga yaqin.
Demak, ijtimoiy hodisalarni taxlil qilishda faqatgina umumlashtiruvchi ko`rsatkich – o`rtacha miqdorni hisoblash bilan cheklanmasdan, balki shu o`rtachadan alohida miqdorlarning qanchalik tafovutda ekanini ham tahlil etish lozim.
Statistikada variatsiya deyilganda to`plam birliklari o`rtasidagi tafovut (farqlanish), o`zgaruvchanlik tushuniladi.
Statistikada variatsiya quyidagi ko`rsatkichlar yordamida ta’riflanadi.


Variatsiya ko`rsatkichlari.



Ko`rsatkichlar

Simvol

Hisoblash tartibi

Oddiy qatorlarda

Vaznli qatorlarda

1. Variatsion kenglik

R

R= Xmax - Xmin

2. O`rtacha mutloq tafovut

d

d=(x –x)
f

d=(x –x)f
 f

3. O`rtacha kvadrat tafovut (dispertsiya)

2

2(x –x)2
f

2(x –x)2f
f

4. O`rtacha kvadratik cheklanish



= (x –x)2
f

= (x –x)2f
 f

5. Variatsiya koeffitsenti

V





Variatsion keglik (R) deyilganda belgining eng katta va kichik darajalari o`rtasidagi farq tushuniladi. Jadvalda keltirilgan formulada:
xmax – belgining eng katta darajasi;
xmin - belgining eng kichik darajasidir.
Bu ko`rsatkich zanjirlangan qatorning ikkita chetki hadlariga asoslanganligi sababli ayrim hollarda o`zgaruvchanlikni noto`g`ri ta’riflashi mumkin. Bunday xolat, odatda, chetki hadlar tasodifiy bo`lgan taqdirda sodir bo`ladi. Bu ko`rsatkichdan qatorning hadlari bir-birdan unchalik katta miqdorda farq qilmaydigan sharoitlarda foydalanish maqsadga muofiqdir.
O`rtacha mutloq tafovut (d) alohida miqdorlar bilan ularning o`rtacha miqdori o`rtasidagi farqlarning to`plamdagi birliklar soni yig`indisiga bo`lgan nisbat natijasidir.
x- variatsion qatorning alohida miqdorlari,
x- ularning o`rtacha miqdori,
n- hadlar soni (vazn),
 n- hadlar yig`indisidir.
Yuqorida ko`rib chiqilganidek, o`rtacha arifmetik miqdorning matematik xususiyatlaridan biri shundaki, alohida miqdorlar bilan ularning o`rtachasi o`rtasidagi farq yig`indisi nolga teng. Shuning uchun ham o`rtacha mutloq tafovutni hisoblashda farqlar ishorasiga e’tibor berilmaydi, ular qavs ichiga olinmasdan to`g`ri chiziq ichiga olinadi. Natijada umumiy olingan yig`indi iqtisodiy, real ma’noga ega bo`lmaydi, shu sababli statistika amaliyotida bu ko`rsatkich deyyarli qo`llanilmaydi. Uning o`rniga dispertsiya, ya’ni o`rtacha kvadratik cheklanish ishlatiladi.

Download 61,16 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish