|
v
Mustaqil ishi
Mavzu: Iqtisodiy masalalarni echishda o’rtacha miqdorlarni qo’llash
Reja:
1. Iqtisodiy masalalarni echishda o’rtacha miqdorlarni qo’llash
2.Statistik kuzatish
3.Inflyatsiya
4.O`rtacha miqdorlar
5.Xulosa
KIRISH
O'z fikir va muloxazalarimizni tasdiqlash yoki isbotlash uchun liar
kuni bir qancha tushuncha yoki ma’lumotlarni ishlatamiz va qo'llaymiz.
Masalan. inflyatsiya. aholi, hosildorlik, o'rtacha yosh yoki ovlik, valyuta
kiirsi. kasalningtuzilish vaqti.yalpi ichkimahsulot, o'rtachatezlik vabaho,
tannarx va h. k. Ushbu ko’rsatkich yoki ma'lumotlar qanday aniqlanadi
degan savolni o'rtaga tashlasak. to‘g‘ri aminmizki, ko'pchilik to'g'ri ja-
vob bera olmavdi. To'g'ri javob berish uchun statistikani o'rganish kerak.
Statistikani o'rganish uchun darslik va praktikumlar zarur. Respublikada
statistikaning ayrim sohalari (statistika nazariyasi. iqtisodiy statistika va
h. k) bo'yicha darsliklar mavjud. Ular, birinchidan, eskirgan, ikkinchidan,
oliy o'quv yurtlari uchun tasdiqlangan va amaldagi namunaviy darstur va
o'quv rejasi asosida vozilmagan. uchinchidan va eng asosiysi, XX asrda
chop etilgan (ayniqsa. rus tilida) darsliklardan farq qilmaydi.
Yuqoridagilarni e’tiborga olgan holda Toshkent moliya instituti statis
tika kafedrasining professor o'qituvchilari va Iqtisodiyot vazirligi xodim-
lari liamkorligida Statistika darsli tayorlandi.
Mazkur darslik statistikani o'rganuvchi barcha mutaxasisliklar uchun
mo’ljallangan. Darslikning ushbu tartibda yozilishi, lining mazmuni va
larkibini, nazariv va amaliy (ayrim paytlarda tashkiliy) masalalarni yori-
tishni. prinsipial holatlarni misollar yordamida ko'rsatib berishni oldin-
dan bclgilab beradi.
Bugungi kunda statistikani o'rganishda o'quvchi ayrim qiyinchiliklar-
ga va qarama-qarshi fikr hamda yo'nalishlarga duch kelish mumkin. Bu
to'g'rida ortiqcha savollar tug'ulmasdan, biz o‘quvchini oldindan ogoh-
lantirib qo'ymoqchimiz. Masalan. republikada turli salohivat va iqtisodiy
holatda bo'lgan korxona va tashkilotlarning bozor iqtisodiyotiga bir
vaqtda o'tishi, bir paytning o'zida xizmatlarning to'liq pullik xizmatga
avlantirilishi va ayni vaqtda. ayrim imtiyozlarning saqlab qolinishi. xalq
lusluinchalarining evolyutsion yo'l bilan o'zgarishi va h. k. Shuning
uchun ham o'quvchiga yuqoridagi o'zgarishlarni hisobga olgan holda
statistik metodlarni qo'llash tavsiya etiladi.
Darslik ikki qisimdan iborat. Birinchi qismida (1-9 boblar) statistika
nazariyasi va metodologiyasi masalalari batafsil yoritilgan. va'ni statistik
3
kuzatish, jamlash. guruhlash. jadvallar, grafiklar, nisbiy. o'rtacha ko'rsat-
kichlar va variatsiya'ni o'rganish metodlari, tanlab kuzatish, dinamikani
o'rganish. indeks, korrelyatsiya-regressiya metodlari va boshqalar ko'rib
chiqilgan.
Darslikda. shuningdek. (10—16 boblar) sotsial-iqtisodiy statistika ma-
salalari. ya'ni aholi, mehnat bozori. milliy boylik. moliya bozori, iqti-
sodiy ko'rsatkichlarni hisoblash texnologiyasi va tahlil qilishning statis-
tik metodlari aniq va amaliy misollar yordamida o'quvchiga tushuntirib
berilgan. Statistika metodologiyasining natnunaviy va amaliy misollar
bilan to'ldirilganligi darslikning ilmiy-amaliy ahamiyatini oshiradi va
uni o'quvchilartomonidan o‘zlashtirishni osonlashtiradi.
Darslikning maqsadi - barcha hodisa va voqealarni xarakterlovchi
ko'rsatkichlarni hisoblash texnologiyasini. ularning tarkibini. dinamika-
sini. o'zaro bog'liqligini. ularga ta'sir qiluvchi omillarni aniqlashda va
tahlil qilishda zarur bo'lgan iqtisodiy - statistik metodlami qo'llash ham-
da statistik tahlil yordamida mayjud imkoniyat va ishlamayotgan zaxi-
ralarni aniqlab ularni tezkorlik bilan xo'jalik oborotiga kiritish yo'llarini
o'rgatishdir.
Darslikning 1-5. 7. 8. 13-boblari professor X. Shodiyev. 6. 9-bob-
lari professor 1. Habibullayev, 10,12-boblari dotsent N. Rashitova, 11,
15-boblari dotsent M. Umarova. 14.16-boblari dotsent B. Maxmudov to-
monidan yozilgan. 5-bobini tavyorlashda assissent A.Ro'ziyev ishtirok
etgan.
Darslik mualliflari taqrizchilarga va uni nashrga tavyorlashda ko'mak-
lashganlarga o'z minnatdorchiligini bildiradi harnda o'quvchilardan kitob
haqidagi taklif. mulohaza, maslahat va istaklarni kutub qoladi.
4
Do'stlaringiz bilan baham: |
