Mavzu. Investitsiyalarni baholash usullari

Muddati bir yildan ortiq bo‘lgan investitsiyaviy imkoniyatlar
Amalda investitsiyaviy loyihalarning davomiyligi kamdan-kam hollarda faqat bir yil bilan chegaralanib qoladi. Deylik, investitsiyaviy imkoniyat S₀ tezkor to‘lovni nazarda tutadi. U bir – ikki yildan so‘ng tegishli ravishda S₁ va S₂ pul

kelib tushishini ta’minlaydi. Bizga ma’lumki, S₁ keltirilgan qiymat (kompaniyaning keltirilgan qiymatiga ta’siri) quyidagidan iborat bo‘ladi:
C₁

1  r
Xuddi shu mantiqqa rioya qilib biz, deylik, A summa miqdorida kredit olishimiz mumkin. Bu kredit S₂ summadan yillik foizlari bilan to‘liq qoplanadi. Shuning uchun:
C₂ = A + Ar + (A + Ar)r
Bunga boshlang‘ich A kredit, birinchi yildagi shu summadan olinadigan foizlar, plyus undan ham, bundan ham ikkinchi yil uchun foizlar kiradi.
Bu ifoda quyidagi ko‘rinishda bo‘ladi:
C₂ = A + Ar+ Ar+ Ar²
A ni qavsdan tashqariga chiqarsak:
C₂ = A(1 + 2r+ r²) C₂=A(1 + r)²
А  ^C2
(1  r)²
Mazkur mantiqqa rioya qilib, aytish mumkinki, n yil uchun (S_n) olishga hisoblangan har qanday summaning keltirilgan qiymati (PV) quyidagini tashkil qiladi:

PV 
C_n
(1  r)ⁿ

Shunday qilib, investitsiyaviy imkoniyat NPV quyidagi formula asosida hisoblanadi:

_t

NPV  _
n0
^Cn
(1 r)ⁿ

Bu yerda t – investitsiyaviy imkoniyatning hayot muddati. Boshqacha aytganda, loyihaning NPV – bu har yilgi barcha pul oqimlarining summasi (manfiy va musbat qiymatlarda). Ularning har biri kelgusida qancha vaqt bo‘lishini hisobga olgan holda diskontlangan. Mazkur formulada n parametri yaxlit raqam bo‘lishi shart emas. 18 oy davomida kutilayotgan pul kirimlarning keltirilgan qiymati quyidagini tashkil qiladi:
^C18/12
_{(1  r)}18/12
Foiz stavkasi yildan-yilga bir xil bo‘lishi kerak degan sabablar mavjud emas; amaliyotda moliyalashtirishga ketgan xarajatlar vaqt o‘tib o‘zgarib turadi. Agar

moliyalashtirishga ketgan xarajatlar birinchi yil uchun r₁ va ikkinchi yil uchun r₂ tashkil qilgan bo‘lsa, unda ikkinchi yil uchun keltirilgan pul oqimlarining quymati quyidagicha bo‘ladi:
C₂
(1  r₁)(1  r₂ )
Qayd etish kerakki, investitsiyaviy imkoniyat to‘lovlarini kelgusida oshirishni nazarda tutgan bo‘lgan holatlarda bo‘lajak qo‘yilmalarni hamda bo‘lajak kirimlarni diskontlash mantiqqa to‘g‘ri keladi.
3.1-misol.
“Seagull plcˮ kompaniyasi press-avtomatni sotib olish orqali joriy ishlab chiqarish xarajatlari tejalishini ta’minlay olishini aniqladi. Bozorda mazkur presslarning “Zenitˮ va “Superˮ nomli ikkita modeli mavjud. Quyida ular haqida ma’lumot berilgan.