Mavzu: Intellektual kapital, intelluktual mulkni shakllantirish va uni boshqarish

Intellektual kapital nima?

Intellektual kapital - bu kompaniya xodimlarining bilimlari, ko'nikmalari, ishbilarmonlik ma'lumotlari yoki kompaniyaga raqobatbardosh ustunlik berishi mumkin bo'lgan har qanday mulkiy ma'lumotlarning qiymati .
Intellektual kapital aktiv sifatida qaraladi va keng ma'noda kompaniyaning ixtiyorida bo'lgan barcha ma'lumot resurslarini yig'ish sifatida tavsiflanishi mumkin, bu foyda olish, yangi mijozlar orttirish, yangi mahsulotlar yaratish yoki boshqa yo'l bilan biznesni rivojlantirish uchun ishlatilishi mumkin. Bu xodimlarning malakasi, tashkiliy jarayonlar va boshqa nomoddiy narsalar yig'indisi bo'lib, kompaniyaning pastki qatoriga yordam beradi.
Intellektualkapitalniuchtatarkibiyqismdaniboratdebta'riflashmumkinligito'g'risidakonsensusishlabchiqildi:
inson kapitali, tashqi kapital ichki kapital (Edvinsson va Malone, 1997; Styuart, 1997; Sveybi, 1997).
Ko'pgina amaliyotchilar intellektual kapital uchta elementdan iborat:
Inson kapitali
Strukturaviy kapital (yoki tashkiliy kapital)
Nisbatan (mijoz) kapitali
Inson kapitali deganda tashkilot ishchi kuchining qobiliyatlari, malakalari, o'qitilishi va o'qitilishi, tajribasi va qiymat xususiyatlari tushuniladi: bu shaxslar ongida: bilim, ko'nikma, malakalar, tajriba, nou-xau, qobiliyat, tajriba. tashkilot.
Nisbiy kapital (shuningdek, munosabatlar kapitali, mijozlar kapitali, tashqi kapital). Kompaniya etkazib beruvchilar, sheriklar, mijozlar kabi tashqi sub'ektlar bilan aloqalarini o'rnatadi. Tashqi kapital mijozlar va etkazib beruvchilar bilan munosabatlarni, tovar nomlarini, savdo belgilarini va obro'sini o'z ichiga oladi.
Strukturaviy kapital (shuningdek Tashkiliy kapital, ichki kapital) - "xodimlar uyga tunab ketgandan keyin qolgan narsa": jarayonlar, axborot tizimlari, ma'lumotlar bazalari, siyosat, intellektual mulk, madaniyat va boshqalar. Shunday qilib, tashkiliy tuzilmalarga kiritilgan bilimlar va jarayonlar.
Ba'zi mualliflar intellektual kapital darajasini ham aniqladilar: 
I - inson kapitali darajasi (tajriba, bilim, g'oya, printsip, texnologiya, ijodkorlik, qadriyatlar) 
II - intellektual yutuqlar darajasi (matn, diagramma, dastur, dasturiy ta'minot, ma'lumotlar , ixtiro, aniq bilim) 
III - bilimga oid mulk darajasi (Patent, maxsus texnologiya, brend, mualliflik huquqi, biznes siri) 
IV - intellektual kapital darajasi (ishlab chiqarish texnikasi, mijozlar resurslari, brend va boshqalar) (Xiaohong Zhang, Sijing Li, 2007)
Nomoddiy aktivlar (Petty & Cuganesan, 2005), bilim aktivlari / kapital yoki intellektual aktivlar / kapital atamalari ko'pincha intellektual kapitalning sinonimlari sifatida ishlatiladi.
Intellektual kapital nafaqat xodimlar ongining tarkibini, balki ularni o'rab turgan va tashkilot faoliyatini ta'minlaydigan murakkab nomoddiy tuzilmani ham qamrab oladi.
Odamlar intellektual kapital tushunchasi to'g'risida bir xil fikrga ega bo'lmasalar ham, ular intellektual kapital kontseptsiyasi an'anaviy kapital kontseptsiyasining samarali kengayishi degan fikrga qo'shilishadi. intellektual kapital kontseptsiyasi jismoniy kapital va virtual kapitalni organik ravishda birlashtirib, moddiy kapital va nomoddiy kontseptsiya tushunchalarini rivojlantiradi. 
Intellektual kapital kontseptsiyasi - bu inson kapitali nazariyasining inqilobiy rivojlanishiga asoslangan umumiy kapital nazariyasining yangi mazmunli rivojlanishi.
Intelektual mulkni shakllantirish va boshqarish
Intellekt so‘zi lotincha intellectus so‘zidan kelib chiqqan bo‘lib, insonning aqli, ongi, fikrlash qobiliyatini bildiradi.
Intеllеkt – insоnni hayvоnоt dunyosidan ajratib turadigan asоsiy bеlgi bo`lib, rivоjlanishni sifat jihatidan yangipоg`оnaga ko`taradi. Eng avvalо intеllеktual mulk intеllеktual faоliyat natijasidir. Barcha intеllеktual faоliyat ham intеllеktual mulk bo`la оlmasligi aniq. Insоn fikrlaydi, uning хayolida bеhisоb g`оyalar, lоyihalar tug`iladi, lеkin ularning hammasi ham hayotda amalga оshmay, qоlib kеtadi. Faqat bоshqalar tоmоnidan оb`еktiv ravishda qabul qilinadigan, ya`ni o`zining muayyan chеgaralariga ega bo`lgan g`оya va fikrlargina mulk bo`la оlishi ravshandir.
Intellektual mulk - ijodiy aqliy faoliyat mahsuli. Ixtirochilik va mualliflik obʼyekti huquqi majmuiga kiruvchi, fan, adabiyot, sanʼat va ishlab chiqarish sohasida ijodiy faoliyatning boshqa turlari, adabiy, badiiy, ilmiy asarlar, ijrochi aktyorlik sanʼati, jumladan ovoz yozish, radio, televideniye asarlari, kashfiyotlar, ixtirolar, ratsionalizatorlik takliflari, sanoat namunalari, kompyuterlar uchun dasturlar, maʼlumotlar bazasi, nou-xauning ekspert tizimlari, tovar belgilari, firma atamalari va boshqa aqliy mulk obʼyektlariga kiradi. Hozirgi davrda intellektual mulkni muhofaza qilish muhim vazifa hisoblanadi.
Aynan ana shu vaziyatlar XX asrda jahonda umum qabul qilingan xalqaro huquqiy standartlar shakllanishiga olib keldi, shunga muvofiq intellektual mulk o‘z ichiga ikki asosiy huquqlar sohasini oladi:
● mualliflik va turdosh huquqlar, unga muvofiq ilmiy, adabiy, musiqiy, badiiy, fotografiya va audiovizual asarlarga huquqlar, shuningdek fonogramma ishlab chiqaruvchilar va ijrochilar, efir va kabel eshittirishlari tashkilotlarining huquqlari himoya qilinadi;
● sanoat mulki, u ixtirolar, foydali modellar, sanoat namunalari, shuningdek tovar belgilari va xizmat ko‘rsatish belgilari, tovarlarning kelib chiqish joyi, firma nomlariga huquqlarni o‘z ichiga oladi.
Bundan tashqari noan’anaviy intellektual mulk ob’ektlari ham mavjud bo‘lib, ular mualliflik huquqi va sanoat mulki o‘rtasida turib, o‘z ichiga: EHM uchun dasturlar va ma’lumotlar bazalari; integral mikrosxemalar topologiyasi; seleksiya yutuqlari; oshkor etilmagan axborot (nou–xau)larni oladi.
Sanab o‘tilgan barcha muayyan huquqiy muhofaza ob’ektlari, xususan, badiiy asarlar va san’at turlari, ixtirolar, tovar belgilari, EHM uchun dasturlar va hokazolar intellektual mulk ob’ektlari deb ataladi.
Intellektual mulkning ikkita asosiy huquq sohasiga bo‘linishi sabablarini tushunish uchun eng avvalo yuqorida qayd etilgan intellektual mulk ob’ektlarini to‘laroq ko‘rib chiqamiz:
● adabiyot, fan va san’at asarlari, audiovizual asarlar – bu ob’ektlar, odatda, muayyan ob’ektiv shaklda aks ettirilgan yoki ifodalangan asarlarning asl nusxalari, masalan, bosma matn, surat, musiqiy klip va shu kabilar;
● ixtirolar – bu yangi g‘oya, texnik yechim bo‘lib, amaliyotda texnikaning biror–bir sohasidagi muayyan muammoni hal qilish imkonini beradi va belgilangan mezonlarga javob beradi. Shuni qayd etish kerakki, ixtirolarga foydali modellar deb ataladigan ob’ektlar ancha yaqin turadi.
● sanoat namunalari – bu buyumning tashqi ko‘rinishini belgilab beradigan badiiy–konstruktorlik yechimi (dizayni)dir;
● tovar belgilari va xizmat ko‘rsatish belgilari – bir ishlab chiqaruvchining tovarlari va xizmatlarini boshqa ishlab chiqaruvchilarning shu kabi tovarlari va xizmatlaridan farqlash uchun xizmat qiladigan belgilardir; Tovar belgilari va xizmat ko‘rsatish belgilari, tovarlarning kelib chiqish joylari nomi va firma nomlari o‘z mohiyatiga ko‘ra bir maqsadga xizmat qiladi, xususan tovar (xizmatlar) ishlab chiqaruvchilar o‘rtasida halol raqobatni ta’minlash vosita bo‘ladi, iste’molchi u yoki bu tovar (xizmat)larni sotib olar ekan, shu nom va belgilar orqali bu tovar (xizmat)ning muayyan ishlab chiqaruvchisi kimligini aniqlab oladi. Intellektual mulkning bu ob’ektlari fuqarolik muomalasi ishtirokchilari va ular ishlab chiqaradigan mahsulot (ishlar, xizmatlar)larni xususiy alomatlarini aks ettiruvchi (individuallashtirish) vositasi sifatida bitta umumiy tushunchaga birlashtirilishi mumkin.
● tovarlarning kelib chiqish joyi nomi – mamlakat, aholi punkti yoki boshqa geografik ob’ektning tovarni belgilash uchun foydalaniladigan nomidir. Bunda tovarning alohida xususiyatlari to‘la yoki qisman bo‘lsa ham ushbu geografik ob’ektga xos tabiiy sharoitlar yoki inson omillari bilan belgilanadi;
● firma nomlari – muayyan mavqega ega bo‘lgan firmalarning nomlari;
●EHM uchun dasturlar – EHM va uning tarmog‘lari ishlashi uchun mo‘ljallangan ma’lumotlar va komanda (buyruq)lar majmui; EHM uchun dasturlar va ma’lumotlar bazalari o‘z mohiyati jihatidan sanoat mulkiga nisbatan mualliflik huquqlari ob’ektlariga ancha yaqin. Shuning uchun ularni mualliflik huquqlari me’yorlari bilan muhofaza qilish qabul qilingan.
●ma’lumotlar bazalari – axborotni kompyuterda qidirish va ishlov berish imkoniyatini ta’minlash maqsadlarida sistemalashtirilgan ma’lumotlar majmui.
●integral mikrochizmalar topologiyasi – integral chizma elementlari va ular o‘rtasidagi aloqalar majmuining moddiy eltuvchida qayd qilingan fazoviy–geometrik joylashuvi. Topologiyalarning moddiy eltuvchilari integral mikrochizmalar kristali, ya’ni yarimo‘tkazgich plastina qismi bo‘lib, uning hajmi va yuzasida yarimo‘tkazgich mikrochizmalar, elementlararo birikmalar va kontakt maydonlari elementlari shakllangandir;
● seleksiya yutuqlari – o‘simliklarning yangi navlari va hayvonlarning yangi zotlarini yaratish vazifalarining biologik yechimi bo‘lib, bu yaratilgan nav va zotlar barchaga ma’lum nav va zotlardan aniq farqlanib turadigan, yetarli darajada bir jinsli va barqaror hamda ro‘yxati qonunda ko‘zda tutilgan tartibda belgilangan botanik va zoologik liniyalar va turlarga oid bo‘ladi.
Oshkor etilmagan axborot, ishlab chiqarish sirlari (nou–xau) – xizmat va tijorat siri bo‘lgan va uchinchi shaxslarga ma’lum bo‘lmaganligi uchun qimmatga ega bo‘lgan axborot.
, jahonda har yili millionga yaqin yangi ixtiro, yarim millionga yaqin sanoat namunasi, milliondan ortiq tovar belgilari yaratiladi, yaratilayotgan adabiyot va san’at asarlarining miqdori shunchalik kattaki, rasmiy jihatdan ularni hisob–kitob qilib bo‘lmaydi.
Xulosa qilib shuni qayd etib o‘tish mumkinki, intellektual mulk ob’ektlari nafaqat industrial va iqtisodiy rivojlanishning harakatlantiruvchi kuchi, balki fan va texnika sohasida axborot almashinishning muhim vositasi, jamiyat madaniy rivojining ko‘rsatkichi bo‘lib qoldi.
Intellektual mulk hukuqi - intellektual (aqliy) faoliyat natijasiga tegishli huquq. Mulk egasi ana shu intellektual mulk obʼyektlaridan oʻz xohishiga koʻra, har qanday shaklda va har qanday usulda mutlaq qonuniy foydalanish huquqiga egadir. Huquq egasiga mutlaq xuquq asosida tegishli boʻlgan intellektual mulk obʼyektlaridan boshqa shaxslarning foydalanishiga faqat huquq egasining roziligi b-ngina yoʻl qoʻyiladi (Oʻzbekiston Respublikasi FK, 1034-modda). Baʼzi obʼyektlarga nisbatan (ixtiro, sanoat namunasi, foydali model, tovar (xizmat) belgisi, firma nomi va sh. k.) mutlaq huquq davlatning vakolatli organi tomonidan beriladigan maxsus hujjat — patent, guvohnoma asosida vujudga keladi va huquqiy muhofaza qilinadi.
qoʻshilgan xalqaro konvensiyalar, u bilan xo-rijiy davlatlar oʻrtasida tuzilgan ikki tomonlama shartnomalar asosida belgilangan xududlardagina amal qilag di; z) koʻpgina intellektual mulk obʼyektlarining mualliflariga taalluqli shaxsiy huquqlar ham mavjud boʻlib, bu obʼyektlardan foydalanuvchilar mazkur huquqlarga rioya qilishi shart.
Intellektual mulk agentligi tomonidan intellektual mulk tizimini rivojlantirish maqsadida O'zbekiston Respublikasining intellektual mulk sohasidagi Strategiyasi ishlab chiqiladi. Ushbu hujjat maqsadi intellektual mulk sohasini rivojlantirishning keyingi yo'nalishlarini va intellektual mulk tizimidagi manfaatdor davlat tashkilotlari, ularning vazifalari va vakolatlarini belgilash, shuningdek, alohida e'tiborga molik asosiy muammolarni ochib berishdan iboratdir. Strategiya vazifalari quyidagilardan iborat: intellektual mulk sohasini rivojlantirish masalasiga tizimli yodoshuvni va muammoli masalalarning bartaraf etilishini ta'minlash; davlat idoralarining o'zaro hamkorligini kuchaytirish, jumladan, intellektual mulk borasidagi qonunchilikni bir xilda talqin etilishi borasida; qatnashuvchi tomonlarning mas'uliyatini oshirish; ilmiy- texnik ijodkorlik va innovasion fikrlash/tadbirkorlik uchun qulay shart-sharoit yaratish; qatnashuvchi barcha tomonlarda intellektual mulkka nisbatan hurmat hissini shakllantirish. Ushbu hujjatning ishlab chiqilishi quyidagi dolzarb muammolarning yechimini talab etadi:
- Intellektual mulk sohasida band bo'lgan barcha davlat tashkilotlarining uyushqoqlik bilan ishlashiga, intellektual mulkni himoyalash va uni kommersiyalashtirishga erishish. - Tadbirkorlik va ilm-fan sub'ektlarining, xuddi shuningdek, davlat tashkilotlari xizmatchilari va boshqaruv tizimi xodimlarining huquqiy savodxonligini oshirish. - Intellektual mulk tizimini va unga nisbatan hurmat hissini rivojlantirib borish iqtisodiyotni innovasion jihatdan rivojlantirish asoslari sifatida belgilanishi lozim. - Umuman olganda, intellektual mulk davlat taraqqiyoti va

xalqning moddiy farovonligini oshirishda muhimdir, degan nuqtai nazarni shakllantirish.

Strategiyani yaratishda Sanoat mulkini muhofaza qilish bo'yicha Parij konvensiyasi , O'zbekiston Respublikasining intellektual mulk sohasiga doir qonunlari, 2017-2021 yillarda O'zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo'nalishi bo'yicha Harakatlar Strategiyasi, O'zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmon va Qarorlari, O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining Qarorlari, shuningdek, Butunjahon intellektual mulk tashkilotining (bunday keyin - BIMT) milliy Strategiyani ishlab chiqish bo'yicha uslubiy ko'rsatmalari huquqiy asos bo'lib xizmat qiladi.
Qonun talablariga rioya etilishida mavjud muammolarni kompleks hal etish, mulkiy huquqlarni jamoaviy asosda boshqarishning samarali mexanizmlarini joriy etish, mualliflar va huquq egalarining munosib haq olish huquqlarini ta'minlash, yuksak badiiy saviyadagi asarlar yaratilishini rag'batlantirish, ushbu jarayonlar va munosabatlarda davlat nazorati amalga oshirilishini ta'minlash maqsadida Intellektual mulk agentligi tomonidan O'zbekiston Respublikasi Prezidentining "O'zbekiston Respublikasi mualliflik huquqi va turdosh huquqlar tizimini tubdan takomillashtirish to'g'risida"gi qarori loyihasi tayyorlandi. Ushbu Qaror loyihasi mualliflik huquqini samarali himoya qilish, mualliflar va huquq egalariga mutanosib haq to'lash mexanizmlarini yaratish va mulkiy huquqlarni jamoaviy asosda boshqarishni amalga oshiruvchi "O'zbekiston mualliflari jamiyati" nodavlat-notijorat tashkilotini tuzishni nazarda tutadi.
Hozirda loyiha mutasaddi vazirlik va idoralar bilan kelishish bosqichida. Shuningdek, Prezidentimiz Shavkat Miromonovich Mirziyoev tomonidan saylovoldi dasturlarida ham, madaniyat, san'at, adabiyot va matbuot olamiga kirib kelayotgan iqtidorli yoshlarni moddiy va ma'naviy jihatdan rag'batlantirish, ularni har tomonlama qo'llab quvvatlash maqsadida ko'rilayotgan chora tadbirlarning biri sifatida adabiy, badiiy va san'at asarlar uchun to'lanadigan qalam haqi miqdorini qayta ko'rib chiqish, ijodiy va intellektual mulk egalarining manfaatlarini himoya qilish masalalari diqqat markazida bo'lishi ta'kidlangan edi. Hozirda O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2017 yil 8 yanvardagi "Mualliflik haqi va boshqa haq to'lash stavkalarini tasdiqlash to'g'risida"gi 8-son Qaroriga tegishli o'zgartirish va qo'shimchalar kiritish jumladan, unga muvofiq, mualliflarga to'lanadigan qalam haqi (gonorarlar) stavkalarini oshirish va ijodkorlarni moliyaviy rag'batlantirishni nazarda tutuvchi tegishli normativ huquqiy hujjat loyihasi ishlab chiqilgan. Ushbu Qaror loyihasi mutasaddi vazirliklar bilan hamkorlikda ishlab chiqildi va tegishli vazirlik va tashkilotlarga imzolash uchun kiritilgan.
Patent huquqining rivojlanish tarixi
Patent huquqi. U dastlab feodalizmning so`ngi davrlarida feodal jamiyat negizida xo`jalik yoritishning kapitalistik usuli vujudga kelib, rivojlana boshlashi
bilan yozaga keldi. Patent huquqi – ishlab chiqarishning kapitalistik usuli ustun kelishi va hokimiyatning burjuaziya yo`liga o`tishi natijasida shakllandi (1-jadval). 

Interaktiv davlat xizmatlari yagona portali orqali “Ixtiroga patent olish”

interaktiv xizmatini ko‟rsatish reglamenti. Xizmat tavsifi (pasporti) 

1.Xizmat nomi 

2.Arizalarni qabul qilishni O‘zbekiston Respublikasi Intellektual mulk Agentligi amalga oshiradi.
Manzil: O‘zbekistonRespublikasi, 100000, Toshkentsh., Mustaqilliksh/k, 59. Telefonlar: [phone], [phone]
Veb-sayt: www.ima.uz E-mail: [e-mail] 
3,Xizmatni ko‘rsatadigan tashkilotlar va blanklarni olish joyi 
3. 1.O’zbekiston Respublikasining Fuqarolik Kodeksi, 1997 yil 1 mart, № 257-1 
3.2.O‘zbekiston Respublikasining ―Ixtirolar, foydali modellar va sanoat namunalari to‘g‘risida‖giQonuni; 
3.3.Ixtiroga O‘zbekiston Respublikasi patentini berish uchun talabnoma tuzish, topshirish va ko‘rib chiqish qoidalari; Huquqiy asoslar 
3.4.Yagona portalda ro‘yxatdan o‘tgan barcha yuridik va jismoniy shaxslar 
Xizmatdan foydalanuvchilar 
3.5.Bajarish muddati 
Xizmat 3-5 yil davomida taqdim etiladi 
3.6.Tasdiqlovchi hujjatni berish muddati 

IntellektualmulkAgentligi bir ish kuni davomida talabnoma kelib tushganligini tasdiqlaydi

Innovatsion musobaqa patentlar poygasini o`z ichiga olib, firmalararo innovatsiyada birinchilikka sazovor bo`lish deganidir. Patentlar poygasida
Intellektual mulkni O`zbekistonda muhofazalash
O'zbekistonda Milliy patent tizimi yaratilish tarixiga nazar soladigan bo'lsak, 1992-2011 yillar - intellektual mulk ob'ektlari muhofazasi bilan shug'ullanuvchi vakolatli organlar Davlat patent idorasi va Mualliflik huquqi agentligi tashkil etildi, jahon patent tizimi amaliy ish tajribasini o'rganish va iqtisodiy oyoqqa turish yillari bo'ldi. Ushbu davrda bevosita intellektual mulk ob'ektlarini huquqiy jihatdan muhofaza qilish sohasidagi qonunlar qabul qilindi, bular: Tovar belgilari, xizmat ko'rsatish belgilari va tovar kelib chiqqan joy nomlari to'g'risida"gi, "Ixtirolar, foydali modellar va sanoat namunalari to'g'risida", "EHM uchun dasturlar va ma'lumotlar bazalari to'g'risida", "Seleksiya yutuqlari to'g'risida", "Mualliflik huquqi va turdosh huquqlar to'g'risida", "Integral mikrosxemalar topologiyalarini huquqiy muhofaza qilish to'g'risida".
Shuningdek, Butunjahon intellektual mulk tashkiloti (BIMT) ga va intellektual mulk sohasidagi 10 dan ortiq xalqaro shartnomalarga a'zo bo'ldi, hamda xalqaro hamkorlikni rivojlantirdi. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2011 yil 24 maydagi "O'zbekiston Respublikasining Intellektual mulk agentligini tashkil etish to'g'risida"gi Qarori bilan Davlat patent idorasi va Mualliflik huquqi bazalarida O'zbekiston Respublikasi Intellektual mulk agentligi tashkil etildi. Natijada xalqimizning ilmiy-texnikaviy ijod erkinligidan samarali foydalanishi uchun yanada kengroq sharoitlar yaratildi. Intellektual mulk sohasida yagona davlat siyosatini yuritish, yagona yondashuvni ta'minlash, mamlakatimizning ushbu sohadagi xalqaro shartnomalarini tayyorlash va hayotga tatbiq etish bo'yicha yaxlit tizim vujudga keldi.
O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2016 yil 20 oktyabrdagi PQ-2637-sonli "O'zbekiston Respublikasining Intellektual mulk agentligi faoliyatini takomillashtirish chora-tadbirlari to'g'risida"gi qaroriga muvofiq O'zbekiston Respublikasi intellektual mulk agentligi tarkibiy tuzilmasi hamda O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2016 yil 24 noyabrdagi 394-sonli qarori bilan O'zbekiston Respublikasi Intellektual mulk agentligi to'g'risidagi Nizomi tasdiqlandi.
Ushbu qarorning asosiy maqsadi intellektual mulk ob'ektlarini xalqaro norma va standartlarga muvofiq huquqiy himoya qilish tizimini yanada takomillashtirish, unga xos bo'lmagan va umrini o'tab bo'lgan vazifalarni bekor qilish, shuningdek O'zbekiston Respublikasining Intellektual mulk agentligi faoliyatiga zamonaviy interfaol davlat xizmatlarini joriy etishdan iborat bo'lib, quyidagilar O'zbekiston Respublikasining Intellektual mulk agentligining asosiy vazifalari va faoliyati yo'nalishlari etib belgilandi:
intellektual mulk sohasida yagona davlat siyosatini amalga oshirishni ta'minlash, ixtirolar, foydali modellar, sanoat namunalari, tovar belgilari hamda boshqa intellektual mulk ob'ektlarini huquqiy himoya qilish;
ixtirolar, sanoat namunalari, foydali modellar, tovar belgilari va boshqa intellektual mulk ob'ektlarini ekspertizadan o'tkazish, ro'yxatga olish va hisobga qo'yishni tashkillashtirish;
Davlat patent fondi va intellektual mulkning rasmiy ro'yxatga olinganligi to'g'risida ma'lumotlar bazasini shakllantirish va olib borish, iqtisodiyotning real sektorining xo'jalik yurituvchi sub'ektlari, ilmiy tashkilotlar, olim va mutaxassislarning ma'lumotlardan samarali foydalanishi uchun ularning saqlanishi va foydalanish qulayligini ta'minlash;
intellektual mulk sohasiga zamonaviy axborot texnologiyalarini joriy etish, tadbirkorlik sub'ektlari va aholiga "bir darcha" tamoyili asosida interfaol davlat xizmatlarini ko'rsatish;
milliy intellektual mulk ob'ektlarini chet elda huquqiy himoya qilishni ta'minlash bo'yicha korxonalar va tashkilotlarga konsultativ va amaliy ko'mak berish, shuningdek intellektual mulk sohasida xalqaro hamkorlikni kengaytirish;
intellektual mulk sohasida mutaxassislarni qayta tayyorlash va malakasini oshirish. 
4.Butun jahon intellektual mulk tashkiloti
Butun jahon intellektual mulk tashkilotining tarixi 1883 va 1886-yillardan Sanoat mulkini muhofaza qilish Parij konvensiyasi va Adabiy va badiiy asarlarni muhofaza qilish Bern konvensiyasi qabul qilingandan boshlangan. Bu Konvensiyalar "Xalqaro byorolar" deb nomlangan o`z kotibiyatlarini tashkil etishni ko`zda tutgan edi. 1893-yilda bu ikki kotibyat "Intellektual mulkni muhofaza qilish bo`yicha birlashgan xalqaro byorolar" yoki fransuz tilida qisqartirilgan BIRPI nomi ostida yagona kotibiyatga birlashtirildi.
Hozirgi Butun jahon intellektual mulk tashkiloti (qisqartirilgan shaklda "BIMT", ingliz tilida - "WIPO", franstuz va ispan tillarida — "OMRI") 1967-yil 14-iyulda imzolangan "Butun jahon intellektual mulk tashkilotini ta`sis etish Konvensiyasi"ga muvofiq tuzilgan. Bu Konvensiya 1970-yilda kuchga kirgan.

Xulosa
Zamon shiddat bilan rivojlanmoqda har bir sohada, hattokinhar soniyada minglab hattoki millionlab yangiliklar yaratilmoqda. Mana shu yaratilgan yangiliklar uni yaratgan shaxsning mulki hisoblanadi, ya’ni intelektual mulki. Intellektual mulk - ijodiy aqliy faoliyat mahsuli. Ixtirochilik va mualliflik obʼyekti huquqi majmuiga kiruvchi, fan, adabiyot, sanʼat va ishlab chiqarish sohasida ijodiy faoliyatning boshqa turlari, adabiy, badiiy, ilmiy asarlar, ijrochi aktyorlik sanʼati, jumladan ovoz yozish, radio, televideniye asarlari, kashfiyotlar, ixtirolar, ratsionalizatorlik takliflari, sanoat namunalari, kompyuterlar uchun dasturlar, maʼlumotlar bazasi, nou-xauning ekspert tizimlari, tovar belgilari, firma atamalari va boshqa aqliy mulk obʼyektlariga kiradi. Mana shu mulk o’zining yaratuvchilarga ham iqtisodiy ham manaviy naf olib keladi. Nafaqat yaratuvchilariga balki atrofdagi boshqa insonlarga ham naf olib kelishi aniq. Naf olib kelar ekan uni o’girlanishoi yoki tortib olinishi mumkin bo’lgan xavfni ham vujudga keltiriladi. Mana shunday nojoya holatlarni oldini olish maqsadida mamlakatimizda ham juda ko’p islohotlar olib borilyapti. O’zbekiston Respublikasi prezidenti Sh.M.Mirziyoyev ham aynan shu sohada judanko’plab islohotlarga shaxsan o’zlari boshchilik qilmoqdalar.
Davlatimiz rahbari quyidagi toshiriqlarni yig’ilishda masullarga berganliklari so’zimizning isbotidir.
Ilmiy yutuqlarning «elektron yarmarkasi»ni tashkil etish », –
«Patent egalarini tadbirkorlar bilan bog‘lash kerak»,.
Davlat rahbari mahalliy tovar belgilarini xalqaro ro‘yxatdan o‘tkazish masalasiga ham e'tibor qaratgan. Bugungi kunda O‘zbekiston sanoatining bor-yo‘g‘i 72 ta tovar belgisi xalqaro ro‘yxatdan o‘tkazilgani, lekin bu juda kamligi ta'kidlangan.
Investitsiyalar va tashqi savdo vazirligiga mahalliy brendlarning xalqaro ro‘yxatdan o‘tishini ko‘paytirish, ularning xalqaro bozorga chiqishini qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha ko‘rsatmalar berildi.