Mavzu: Imom al-g’azzoliyning

Mukoshafa ilmi

Mukoshafa ilmi botiniy ilmdir va barcha ilmlarning g‗oyasidir (ya‘ni, botinni o‗rganishdir). Ba‘zi oriflar: «Kim mana shu ilmdan nasibador bo‗lmasa, unga yomon oqibat kelishidan qo‗rqaman», deb aytishgan. Nasibador bo‗lishning eng ozi esa, uni tasdiq qilib, o‗sha ilm ahliga ergashishdir. Ayrimlar aytdiki: «Kimda bid‘at va kibr bo‗lsa, mukoshafa ilmidan biror narsa unga ochilmaydi». Yana aytishlaricha, kim dunyoni yaxshi ko‗rsa yoki havoyi nafsiga ergashsa, mukoshafa ilmi unda bo‗lmaydi. Balki boshqa ilmlarni egallashi mumkin. Bu ilmni inkor qilganlarning eng oz jazosi undan zavqlanmaslikdir. U ilm mazmum sifatlardan pok qalbda zohir bo‗ladigan nurdir. Mana shu nur bilan oldin eshitilgan, lekin ma‘nolari anglashilmagan ko‗p ishlar kashf bo‗ladi, Allohning zotini, boqiy va komil sifatlarini, fe‘lini, dunyo va oxiratni yaratishdagi hikmatlarini, dunyo ustiga oxiratni qo‗yish tartibini, nubuvvat, nabiy va vahiy ma‘nosini, farishtalar va shaytonlar lafzlarining ma‘nosini, shaytonning insonlarga dushmanligi, anbiyolarga farishtalarning ko‗rinish va payg‗ambarlarga vahiy kelish kayfiyatini, yer va osmonlar saltanatini, qalbni bilishni, farishtalar va shaytonlar jamoasi orasidagi farqni, oxirat, jannat, do‗zax, qabr azobi, sirot, mezon va hokazolarni o‗sha nur orqali anglaydi. ma‘nosini anglaydi. Allohning quyidagi so‗zi shu ma‘nolarni ifoda etadi: «(Va unga deyilur): «Nomai a‘molingni o‗qi! Bugun o‗z nafsing o‗zingga qarshi yetarli hisobchidir» (Isro surasi, 14-oyat); «Agar ular bilsalar, oxirat diyorigina (mangu) hayot (diyoridir)» (Ankabut surasi, 64-oyat). (Mukoshafa ilmi ila qalbda zohir bo‗lgan nur bilan) shuningdek, Allohga yo‗liqib, Uning karim yuziga nazar solish, Unga yaqin bo‗lish, Unga qo‗shni tutinish, malaul a‘lo saodatiga musharraf bo‗lish, farishta va nabiylarga yaqin bo‗lish, ahli jannat darajalarining tafovuti, hatto, ular bir-biriga osmondagi yulduzga qaragandek qarashlari

23