Mavzu: Hujayra va to'qima. Moddalar va energiya almashinuvi. Endokrin tizim. Reja

Epidemiya-yuqumli kasallikning bironta o’lka, viloyatda yoki mamlakatda keng tarqalib ketishi.

3.Pandemiya - bir vaqtda xalqaro miqyosda, ya'ni bir necha mamlakat va qit'alar bironta

yuqumli kasallikning keng tarqalib ketishi (masalan: xolera, gripp epidemiyalari). 4.Endemiya - muayyan hududda bironta, yuqumli kasallikning doimiy uchrab
turishi

5.Ekzotik kasalliklar-xorijdan keltirilgan yuqumli kasalliklar (masalan: bezgak, OITS kabilar).

Yuqumli kasalliklarning profilaktikasi. Yuqumli kasalliklarga qarshi kurashda amalda oshiriladigan chora-tadbirlarini shartli ravishda ikkiga bo’lish mumkin.

1.Umumiy chora-tadbirlar.

2. Maxsus chora - tadbirlar.

Umumiy chora - tadbirlar davlat tomonidan amalga oshiriladi. Bunda aholi turmush sharoitini yaxshilash, tibbiy xizmatini takomillashtirish, odamlarning ishlash va dam olish sharoitlarini qulaylashtirish, uy-joy sharoitini talabga javob beradigan bo'lishi va shu kabi boshqa chora-tadbirlar ko'zda tutiladi.

Maxsus profilaktik chora-tadbirlar sog'liqni saqlash tashkilotlari tomonidan amalga oshiriladi.

Umumiy va maxsus chora-tadbirlar epidemiyaga qarshi va profilaktik chora-tadbirlarni o’z ichiga oladi. Profilaktik chora-tadbirlar uch yo’nalishda olib boriladi:

1.Infeksiya manbaini zararsizlantirish;

2. 
   Kasallikning yuqish yo’llarini qirqish;
   
3. 
   Odamlarda yuqumli kasalliklarda qarshi immunitet hosil qilish.
   

Infeksiya manbaini zararsizlantirish avvalo tashxisni barvaqt aniqlab, bemorni tezda kasalxonaga joylab uning organizmidagi yuqumli mikroblarni yo’qotish choralarini ko’rish kerak. Bakteriya tashuvchilar qattiq nazorat ostiga olinadi. Ular sanasiya qilinadi. Bemorning idish-tovoqlari, kiyim-kechaklari, choyshablari va buyumlari dezinfeksiya qilinadi. Bemorni imkoni boricha yaxshilab davolash va uni kasallik qo’zgatadigan mikroblardan halos qilish zarur. Infeksiya o’choqlarida, yuqumli kasallikdan sog'aygan kishilar va ayniqsa oziq - ovqatga, ichimlik suvlariga aloqador, bolalar muassasalarida ishlaydigan xodimlar orasida bakteriya tashuvchilarni izlab topib, ishdan vaqtincha chetlashtiriladi, nazorat ostiga olinib qayta-qayta tekshiriladi va davolanadi. Bemorlar bilan muloqatda bo’lgan kishilar nazorat ostiga olinib tibbiy tekshiruv o’tkaziladi. Bu nazorat yuqumli kasallik inkubasion davri muddatiga qarab aniqlanadi. Aholida o’ta havfli kasalliklarda (o’lat, vabo, kuydirgi) bemorlar bilan muloqatda bo’lgan hamma odamlar, maxsus izolyatorlarga yotqiziladi (observasiya qilinadi). Izolyatorda saqlash muddati kasallik inkubasion davriga bog'liq. Masalan, o’latda 6 kun, vaboda 5 kundir.

Zoonoz kasalliklariga qarshi chora-tadbirlar veterinariya xizmati xodimlari bilan hamkorlikda olib boriladi. Kasallik manbai kemiruvchi hayvonlar (kalamush va sichqonlar) bo’lgan hollarda, deratizasiya choralari amalga oshiriladi.

Yuqumli kasalliklar profilaktikasi epidemik jarayonning ikkinchi bosqichi, kasallikning yuqish yo’llarini qirqish katta muhim o'rin tutadi. Bu yo’nalishda bajariladigan profilaktik choralar 3 guruhga bo'linadi:

1.Sanitariya va gigienaga taalluqli chora-tadbirlar.
2.Dezinfeksiya, dezinseksiya, deratizasiya.

Yuqumli kasalliklarga qarshi kurashning uchinchi bosqichi, aholining yuqumli kasallarga moyilligini kamaytirishdir ya'ni organizmning immunitetini oshirishdir. Aholining umumiy kuch qudratini oshirishda ularning turmush sharoitlarini, moddiy imkoniyatlarini oshirish muhimdir. Bundan tashqari, odamlarni emlash yo'li bilan yuqumli kasalliklarga qarshi sun'iy immunitet hosil qilish alohida o'rin tutadi.Yuqumli kasalliklar profilaktikasida dizenfeksiya ishlarining amalga

oshirilishi katta ahamiyatga ega.Dezinfeksiya tashqi muhitdagi yuqumli kasalliklarning qo’zg'atuvchilarini va ularning manbalarini yo’qotish usullari va vositalari.