Mavzu: Geologik,gidrogeologik xavfli hodisalar. Qurg’oqchilik va yong’inlarda fuqarolar muhofazasi. Bakteriologik (biologik) vositalar bilan zararlangan o’choqda epidemiologiyaga qarshi chora-tadbir. Kimyoviy qurol

O’zbekiston shaqarlarining seysmik faolligi (ballarda)
Andijon........... 9 ,Olmaliq......... 8 , Angren........... 8 ,Samarkand......... 8
Bekobod............. 7, Sirdaryo.......... 7, Buxoro............ 7, Toshkent............. 9
Gazli................. 8 Termiz............ 7 Guliston....... 7 Uchko’rg’on............. 9
Jizzax.............. 7 Urganch........... . 7 Kattaqo’rg’on..7 Farg’ona............... 8
Kitob............ ... 7 CHirchiq........... 8 Marg’ilon......8 YAngiyo’l............... 7
Namangan......... 8 Qarshi............. 7 Nukus............ 6 Qo’ng’irot............. 5
Zilziladan so’ng:
1. Qutkaruv xizmati. Malakali mutaxassisga ega bo’lgan xizmat ko’rsatish bo’limlari shikastlanganlarga tez yordam ko’rsatashi, yong’inni nazorat qilishi, jamoat tartibini saqlashi va me’yoriy turmush tarzini tiklashlari shart.
2. Odamlarning mustaqil harakati. Har bir kishi nafaqat o’zi to’g’risida, balki boshqalar to’g’risida ham qayg’urishi va yordam beishi lozim.
3. Qurilish tashkilotlari. Tegishli tashkilotlar elektr manbai, suv tarmog’i, transport harakatini tiklash bo’yicha keng ko’lamli ishlarni amalga oshirishlari lozim.
4. Moddiy yordam. Zilzila talafotidan aziyat chekkan insonlar, aholi o’rtasida hukumat yordami bir xilda bo’lishini ta’minlashga erishish lozim.
5. Ijtimoiy yordam va axloqiy tavsiya. Jamoat tashkilotlari ayrim yoki bir guruh jabrlanganlarga yordam ko’rsatish, kuchli qo’rquv va vahima holatiga tushib qolgan odamlarga yaqindan maslahat va tavsiya berishlari shart.
Respublikamizning tog’li, tog’ oldi, daryo bo’ylari zonalarida yashaydigan aholi va iqtisodiyot ob’yektlariga katta xavf tug’diradigan tabiiy ofatlardan biri yer ko’chishi-surilmadir.
CHaulisoy ko’chkisi -1960 yil 30 aprel’, 30 kishi halok bo’lgan, umumiy massa 200 ming m3 ., Xojikent ko’chkisi -1961 yil, 12 kishi halok bo’lgan, umumiy massa 1000 m3 ., Jigariston ko’chkisi -1991 yil 4 may, 56 kishi halok bo’lgan, umumiy massa 176 ming m3 ., Oqtosh ko’chkisi -1993 yil 11 mart, 5 54 kishi, umumiy massa 80 ming m3 ., Qoraqishloq ko’chkisi - 1994 yil 29 mart, 3 kishi, umumiy massa 400 ming m3 . 1993-99 yillar mobaynida 92 xo’jalik jiddiy zarar ko’rgan, shu jumladan Qashkadaryoda - 47, Samarqandda - 10, Toshkentda - 18 va Surxondaryoda 17. Ko’chkilarning shunchalik halokatli xususiyatga ega ekanligini inobatga olib 1958 yilda O’zbekistonda ularni maxsus kuzatadigan muxandis-geologik Davlat kuzatuv xizmati tashkil etilgan.
Sel - suvning mexanik faoliyagidan yuzaga keladigan murakkab jarayon bo’lib, turli omillarning (iqlim, gidrologik, geomorfologik, geologik va boshq.) o’zaro ta’siri natijasida vujudga keladi.