Mavzu: futbolda darvozabonning texnik

-
hujumchiga uzatadi. Qo‘riqlab turgan himoyachi hujum 
qilmoqchi bo‘lganida, 
7
-
o‘yinchi to‘pni o‘zining 
6-
sherigiga oshirib yuboradi, u o‘z navbatida to‘pni 
o‘ng qanotda juda katta tezlik bilan hujumga qo‘shilgan 
2
- 
himoyachiga darhol uzatib yuboradi. 
Shunday qilib qanoatdagi 
7-
 
hujumchi bilan qanotdagi 
2
-himoyachi joy almashib qoladi. Kombina-
stiya natijasida maydonning o‘zi tomonidagi yarmidan chiqib kelib hujumga qo‘shilgan o‘ng qanot 
himoyachisi uchun o‘yin joyi kengaydi. Maydonning istalgan qismida «joy almashuv» 
kombinastiyasini muvaffaqiyat bilan qo‘llansa bo‘ladi. Buning ustiga shu xildagi bir nechta 
kombinastiya ishlatilishi hujumning muayyan uchastkasida miqdor ortiqligi hosil qilish hisobiga 
rakiblarni yutib chiqish bilan ancha vaqtgacha olg‘a tomon boraverish imkonini beradi. 
«To‘pni tegmay o‘tkazib yuborish» kombinastiya si ni qanot hujumlarini bevosita raqiblar, 
jarima maydonida tugallashda muvaffaqiyat bilan qo‘llaniladi. Qanot bo‘ylab hujumni
yakunlayotgan hujumchilar ko‘pincha 

---

32 
darvozaning uzunasi bo‘ylab ko‘ndalangiga kuchli (g‘izillatilgan) to‘p uzatishadi. Bunday 
uzatish, odatda, oldinda turgan yoki yugurib chiqayotgan sherikka yo‘naltirilgan bo‘ladi. Biroq bu 
futbolchini raqiblar odatda juda qattiq qo‘riqlashadi, sharoit yo‘qligidan darvozaga tepish yoki 
to‘pni moslab olishning epini qilolmaydi. Shuning uchun har ikkala holatda ham to‘p yo‘naltirilgan 
o‘yinchi uni sherigiga o‘tkazib yuborishi mumkin. Futbolchi g‘izillatib uzatilgan to‘pni qabul 
qilishga faol chiqib boradida, darvozani mo‘ljallab zarba bermoqchidek xarakat qilib, to‘pni 
Sherigiga tegmay o‘tkazib yuboradi. Himoyachilarning tamomiy e’tibori, odatda, boshqalardan 
ko‘ra to‘pga yaqin turgan o‘yinchida bo‘lgani uchun ham, to‘pni o‘tkazib yuborgan o‘yinchining 
orqasida kelayotgan sherigiga darvozani mo‘ljallab zarba berish uchun qulay sharoit hosil bo‘lib 
qoladi. 
«Bir tegishdayoq uzatib o‘ynash» kombinastiyas i uchta sherik o‘rtasida ham ikki sherik 
o‘rtasidagi prinstiplar asosida bajariladi. Farq faqat shundaki, endi to‘p boshqa boshqa 
yo‘nalishlarda uzatilishi mumkin bo‘ladi. Ko‘proq uchburchak shaklida kombinastiya qilinadi. Bir 
tegishdayoq uzatish hujumning rivojlanish yo‘nalishini kutilmaganda, katta tezlik bilan o‘zgartirib 
yuborish, zarur bo‘lib qolganda esa kuchlarni qayta jamlab olish yoki. joylarni o‘zgartirib olish 
uchun vaqtdan yutish imkonini beradi. 
Kombinastiya o‘yin yuzasidan umumiy ko‘rsatmalar 
1. Mashg‘ulotlar vaqtida kombinastiya tuzulishini, uning mazmuni bajarish prinstiplarini 
o‘zlashtirib olish kerak. Shunda kombinastiyalarni konkret o‘yin sharoitiga moslab bajarish 
mumkin. 
2. 
Taktik kombinastiya individual taktik tafakkur bilan guruxda bir-birini tushunishning, 
ya’ni o‘zaro hamkorlikning sintezi hisoblanadi. Shuning uchun gurux harakatining u yoki bu 

---

33 
tuzulishini tushunmasdan yodlab olish emas, balki o‘z bilim va mahoratini match mobaynida ijodiy 
tatbiq etish kombinastiyani amalga oshirishdagi asosiy vazifa hisoblanadi. 
3. Futbol uchrashuvi boshdan oyoq oddiy, o‘ynab tobiga etkazilgan va amalga oshirishda 
ko‘p o‘yinchilar ishtirok etadigan, murakkab, ko‘p yurishli taktik kombinastiyalardan iborat. Lekin 
ko‘p yurishli kombinastiyalar ham, aslida, ketma-ket bajariladigan bir nechta oddiy 
kombinastiyalardan iborat. Ko‘p yurishli kombinastiyalarni mashq qilish anchagina qiyin bo‘lib, 
ular uchrashuv davomida yuzaga kelib, ko‘pincha tayyorgarliksiz bajariladigan bo‘lsa ham, ularning 
qanday saviyada bajarilishi ko‘p jihatdan futbolchining oddiy, o‘ynab tobiga etkazilgan 
kombinastiyalarni qanchalik bajara olish mahoratiga bog‘liq. 
4. Kombinastiyalarning turli variantlarini o‘rganayotganda ilgari o‘rganilgan biron 
kombinastiyaning qanchalik ko‘p qismi yangi o‘rganiladigan kombinastiyam qo‘shilsa, uni 
o‘zlashtirish shunchalik oson va tez bo‘lishini yodda tutish lozim. Bir standart holatdan 
boshlanadigan kombinastiyalar rivojlanishning xilma-xil variantlarini bilishning foydasi ko‘p. 
Kombinastiyalarning bunday ko‘p xilligi raqibning mudofaa uyushtirishini juda qiyinlashtirib 
qo‘yadi. 
5. Kombinastiyalarni amalga oshirishda jamoadagi sheriklarning chalg‘ituvchi harakatlari 
alohida ahamiyatga ega bo‘ladi. O‘zlarining harakatlanishlari bilan ular raqib darvozasiga potenstial 
xavf soladilar va mudofaadagilarning e’tiborini chalg‘itadilar.