Mavzu: Fuqarolik huquqida Fuqarolik huquqiy munosabatlar

Интернет ресурслари 
1.
http://www.gov.uz 
2.
http://www.lex.uz 
3.
htpp://www.edu.uz 
4.
http://www.norma.uz 
 
 
 
 

---

60 
Mavzuga oid asosiy atamalarning qisqacha izohi. 
 
Delikt qobiliyati
– fuqaroning o'z huquqqa xilof harakatlari bilan 
yetkazilgan zarari uchun fuqarolik-huquqiy javobgarlikni zimmasiga olish 
qobiliyati. bir qator delikt qobiliyatlariga «muomala layoqati» tushunchasining 
qismi sifatida qaraladi. 
Jamoa shartnomasi
– ijtimoiy-mehnat munosabatlarini tartibga soluvchi 
huquqiy hujjat bo'lib, tashkilot, filial, vakolatxona ishchisi hamda ish bilan 
ta'minlovich o'rtasida tuziladi. Jamoa shartnomalarini tuzish tartibi va shartlari 
O'zbekiston Respublikasi Mexnat Kodeksi qoidalari bilan belgilanadi. 
Ijtimoiy munosabatlar
– odamlar hayot faoliyatining turli sohalarida 
ishlatiladigan munosabatlar. Huquqiy meyo'rlangan ijtimoiy munosabatlar sifatida 
qabul qilinadi. Ijtimoiy munosabatlar murakkab ijtimoiy tarkibiy tuzilma sifatida 
kuyidagilardan iborat: 
a) munosabat sub'yektlari (katnashchilar); 
b) munosabat qatnashchilarining faoliyatida o'z aksini topgan ijtimoiy 
boyliklar uchun munosabat sub'yektlarining o'zaro ijtimoiy aloqasi: 
с) munosabatlar predmeti (ob'yekti) yoki ijtimoiy boyliklar. 
Muomala layoqati
– shaxsning o'z xarakatlari bilan huquq va 
majburiyatlarni bajara olish qobiliyati. Muomala layoqati insonning ruhiy holati va 
yoshga bog'liq. Muomala layoqati voyaga yetgan vaqtdan to'la kuchga kiradi, 
bungacha esa (o'smir) qisman muomala layoqatiga ega bo'ladi. 
Huquqiy layoqat
– fukarolarning mavjud huquq va burchlarga ega bo'lish 
layoqatidir. Huquqiy layoqat barcha uchun keng ravishda e'tirof etiladi. 
Fuqaroning huquqiy layoqati u tug'ilgan paytdan e'tiboran vujudga keladi va vafot 
etishi bilan tugaydi. Huquqiy layoqat ba'zi hollarda fuqaro tug'ilmasdan ham 
vujudga kelish mumkin. Masalan, tug'ilmagan farzand nomiga qoldirilgan meros 
kabilarni ko'rsatish mumkin. 

---

61 
Huquqiy odamlar
– tarixiy jihatdan takrorlanish natijasida odam tushga 
kirgan o'zaro munosabatlar, normalar huquq manbai sifatida davlat tomonidan, 
e'tirof etiladi va huquqiy odam hisoblanadi. 
Huquqiy ong
– davlat va huquq nazariyasi tomonidan o'rganiladigan 
huquqiy tushuncha. Jamiyat a'zolarining mavjud huquqiy munosabatlar va 
huquqqa bo'lgan dunyoqarashi. Bu albatta individual yoki guruhiy nuqtai nazardan 
ko'rib chiqilishi lozim. Individual huquqiy ong – yakka shaxsning mavjud huquqiy 
ongi. Guruhiy huquqiy ong – ma'lum bir guruhning dunyoqarashi.