Mavzu: fransiya ikkinchi imperiya davrida. Reja: kirish I. Bob. Fransiyda inqilob napoleon bonapart hukumati

II.BOB. FRANSIYADA IKKINCHI IMPERIYA. 
II.1.Ikkinchi imperiyaning ijtimoiy mohiyati
1851 va 1852 yillardagi ikkita davlat to'ntaruvi natijasida Fransiyada burjuaziyaning 
favqulodda hukumronligiga asoslangan Napoleon III boshchiligida ikkinchi imperiya tashkil topdi. 
Bu ochiqdan-ochiq harbiy -burjuaziya diktaturasi edi. 
Fransiyada Bonapartlar hukumronligi o'rnatilishi birinchi marta XVIII asr frantsuz. burjua 
inqilobidan so'ng mamlakatda xalq ommasi va burjuaziyaning o'zaro ko'rashi natijasida 
zaiflashgari, inqilobdan ortiqcha tashvishga tushgan burjuazivaning mustahkam hokimiyatga 
bo'lgan zaruriyati va dehqonlarning qo'llab-quvvatlashi natijasida Napoleon 1 hokimiyatga 
kelishi bilan yuz bergan edi. 
Shundan so'ng bo'lib o'tgan liklanish davriga qararnasdan Fransiyaning mustamlak alar 
dan mabrum bo'lishi va Angliya tomonidan raqobatning kuchayishi uning taraqqiyotini to'xtatib 
qo'ydi. Ammo XVIII asr franlsuz burjua inqilobining ahamiyati shu qadar buyuk ediki, u juda 
qisqa vaqt ichida mamlakatni Yevropa qit'asidagi ilg'or mamlakatlar qatoriga olib chiqdi va 
shuning uchun ham Fransiyada kapitalizmning ziddiyatlari boshqa mamlakatlarga qaraganda 
kuchliroq namoyon bo'ldi. 1848 yil iyun voqealarida ushbu vaziyat yaqqol ko'zga tashlanadi. 
1848 yil inqilobi maglubiyatga uchragandan so'ng frantsu/ burjuaziyasi o'zining hukmronligini 
saqlab qolish uchun davlat mashinasini yangidan kuchaytirishga harakat qilib, juda ayyor va 
shu bilan birga katta ta'sirga ega bo'lgan Napoleon III nomzodini ko'tarib chiqdilar. 
Napoleon Bonapart davridagi kabi dehqonlar yana ushbu nomzodni qo'lladilar. Napoleon I ning 
jiyani Lui Napoleon III nomi bilan Fransiya taxtiga o'tirdi. 
Napoleon III burjuaziya hukumronligini ta'minlagan holda, uning har qanday talab va istaklarini 
bajarishga harakal qildi. O'z navbatida burjuaziyaning yuqori doiralari- bankirlar. sudxurlar, yirik 
yer egalari, sanoat burjuaziyasi Napoleon III ning asosiy tayanchlari edi. 
Kapitalning kontsentratsiyalanish jarayoni juda tez borib, XIX asrninig 60- yillarida bankir 
Rotshild va zavodchi Shncyder kabi arximillionerlar paydo bo'ldi. Ular Fransiya boyliklarining 
aksariyat qismini o'z qo'llarida jamlab olgan edilar. Krezo shahrida Shneyderning butun 
Fransiyadagi eng yirik to'p ishlab chiqaruvchi va temir quyuvehi zavodlari mavjud edi. 
Napoleon I I I davrida Shneyder Qonun ehiqaruvchi korpus deb ataluvchi Quyi palataning raisi 
edi. Xuddi shunday, yirik bankirlar Fuid va Rotshildlar ham juda katta tasirga ega edilar. 
Napoleon III va uning davlat apparati yirik bankirlar, temir yo'l egalari va sanoat qirollariga tobc 
edi. Imperator muhim davlat lavozimlariga Fransiyaning boshqarish organlariga mmistrlar, 
senatorlar, davlat kengashi a'zolari, merlar, kommuna, kengashlarining raislarini va 
boshqa davlal arboblarini tayinlar edi. 1852 yi! konstitutsiyasiga muvofiq quyi palata 

---

umumiy saylov asosida saylanardi. Quyi palata -Qonun chiqaruvchi korpusning mavjudligi 
ikkinchi imperiya davrida parlament tizimining borligiga asos bo'la olmaydi. U Napoleon III ga 
bo'ysunuvchi va hech qanday qonun chiqaruvchi tashabbusga ega bo'lmagan oddiy palata edi. 
Barcha dcputatlar va denutatlikka nomzodlardan impcriyaga sodiqlik to'g'risida qasamyod talab 
qilinar edi. 1848-1849 yillardagi Fransiyadagi inqilobiy voqcalardan vahimaga tushgan 
burjuaziya Napoleon III davrida politsiya-byurokratik va harbiy apparatni kcngaytirdi. Frantsuz 
armiyasi tarkibidagi askarlar va zobitlarning soni 400 ming kishiga, ma'muriy apparatdagi 
amaldorlarning soni esa 500 ming kishiga etdi. Napoleon III nafaqat armiya va politsiyaning, 
balki 40ming kishilik katolik ruhoniylar va 50 ming kishidan iborat monarxiyachiiarning kuchiga 
ham tayandi.