Mavzu. Fizik kimyo. Termodinamika va termokimyo. Elektrokimyo

Suyuqliklarning  qovushqoqligi.  Suyuq  holatdagi  modda  zarrachalari  doimo  bir  -  biriga 

tegib turadi va ichki ishqalanish vujudga keladi. Bunday ichki ishqalanish molekulalar orasidagi 

o’zaro  tortishuv  kuchlariga  bog’liq  bo’ladi  va  suyuqlikning  qovushqoqligi  deyiladi. 

Suyuqliklarning  qovushqoqligi  temperaturaga  bog’liq.  Temperatura  ko’tarilsa,  qovushqoqlik 

kamayadi. Qovushqoqlik viskozimetr yordamida o’lchanadi. 

Suyuqliklarning  bug’lanishi  va  qaynashi.  Suyuqlikda  molekulalar  doimo  harakatda 

bo’lib,  molekulalararo  tortishuv  kuchlarini  engib,  suyuqlik  ustidagi  fazoga  ajralib  chiqishi, 

suyuqlikni  bug’lanishi  deyiladi.  Temperatura  ko’tarilishi  bilan  suyuqlik  molekulalarni  ajralib 

chiqishi ko’payadi va bug’ ko’p miqdorda hosil bo’lishi bilan to’yingan bug’ hosil bo’ladi, uni 

bug’ bosimi deyiladi. 

Suyuqlikning  bug’  bosimi  tashqi  bosimga  tenglashgandagi  temperatura  suyuqlikning 

qaynash temperaturasi deyiladi. 

 Turli agregat holatidagi moddalarda kimyoviy bog’lanish turlari asosan ionli, kovalent va 

vodorod bog’lanishlarga ega. Ionli bog’lanishda elektron bir atomning elektron qavatidan ikkinchi 

atomning elektron qavatiga o’tadi. Masalan, osh tuzi molekulasi hosil bo’lishida natriyning tashqi 

qavatidagi  elektron  xlor  atomiga  o’tib,  natijada  natriy  atomi  musbat,  xlor  atomi  esa,  manfiy 

zaryadlanib bog’lanadi. 

Kovalent bog’lanishda birikayotgan atomlarning ikkalasi ham malum sondagi elektronlarini 

berib, umumiy elektron juft hosil qiladi. Bu elektronlar jufti ikkala atomga ham taaluqli bo’lib, 

ularni bog’lab turadi. 

Molekulalararo vodorod bog’lanish kovalent bog’langan protonning boshqa molekuladagi 

atomning erkin elektronlariga tortilishidan vujudga keladi. 

Vodorod bog’lanish normal bog’lanishga nisbatan juda bo’sh, masalan, suv bug’langanda 

bu bog’lanishlar engil uziladi.