Mavzu: farmatsevtika hodimining dorixonalar bilan munosabati. Reja: Farmatsevtika sohasi va rivojlanish tarixi

U Pergam, Smirna va Iskandariyada tibbiyotni o'zlashtirgan. 17 yoshidan boshlab u o'zini tibbiyotga bag'ishladi. 28 yoshida Galen Pergamga qaytib keldi va mustaqil amaliyot bilan shug'ullandi, olti yil davomida u gladiatorlar maktabida shifokor bo'lib xizmat qildi. Galen farmatsiya sohasidagi faoliyati bilan qiziq. Galen o'zining dorixonasiga ega edi, u yerda laboratoriya (ofis) mavjud edi, u yerda dorilar va asosan o'simliklardan kelib chiqqan dorilar va ularning ko'pchiligi o'z tarkibida juda murakkab edi. U birinchi bo'lib dorivor xom ashyodan vino, moy va yog'lar (tibbiy vinolar, tibbiy moylar) yordamida ekstraktlar olishni taklif qildi. Galen xom ashyoning (barglar, gullar, ildizlar, po'stlog'i va o'simliklarning boshqa qismlari) va ekstraktiv moddalarning (sharob, sirka, asal) og'irligi va hajmi nisbatlarini o'rnatdi. O'rta asrlarda farmatsevtika alkimyo bilan chambarchas bog'liq edi, u hayoliy vazifalarni amalga oshirdi: asosiy metallarni oltinga aylantirishga qodir bo'lgan "faylasuf toshini" izlash va "hayotiy eliksir" ni topishga urinishlar (patsatsiya - barcha kasalliklarni davolovchi vosita).

O'rta asr dorixonasining o'ziga xos xususiyati murakkab dorivor retseptlar - polifarmatsiyaning paydo bo'lishi edi. Ko'pincha bitta retseptga kiritilgan ingredientlar soni bir necha o'nlabga yetdi. Giyohvand moddalar orasida alohida o'rin egallagan teriaki (asal bilan har xil kukunlardan tayyorlangan bo'tqa, uning asosiy qismi afyun va ilon go'shti bo'lgan). Ushbu izlanishlar yuqori baholandi. Markaziy Osiyo xalqlari - tojiklar, o'zbeklar, turkmanlar, qoraqalpoqlar jahon madaniyatiga ulkan hissa qo'shdilar, G'arbiy Yevropaning tibbiyot, kimyo, matematika, astronomiya kabi bilimlarini jalb qilgan o'rta asr madaniyatiga katta ta'sir ko'rsatdilar. Bosqinchilar Markaziy Osiyoga musulmon dini va arab tilini olib kirishdi. O'sha paytdagi O'rta Osiyo olimlari orasida tibbiyot va farmatsevtika rivojida muhim rol o'ynagan shifokorlar ko'zga ko'ringan. Abu Ali ibn Sino (Avitsenna) (980 - 1037) - jahon tarixidagi eng yirik taniqli tabib, olim - entsiklopedist. Uning hayoti davomida u fan shahzodasi (Abu Ali) deb nomlangan. Ibn Sino (Avitsenna) Buxoro yaqinidagi kichik Afshana qishlog'ida tug'ilgan va onasi orqali qadimgi mahalliy aholiga tegishli bo'lgan.