Mavzu: falsafa fanining predmeti, mazmuni va jamiyatdagi roli

MAVZU: FALSAFA FANINING PREDMETI VA JAMIYATDAGI OʻRNI

Reja :

• 1. Falsafa tushunchasining kelib chiqishi.
• 2.Falsafaning predmeti va asosiy mazmuni.
• 3.Falsafaning jamiyat hayotidagi o‘rni va asosiy vazifalari.

Falsafa tushunchasining kelib chiqishi.

Falsafa nihoyatda qadimiy fandir. Olam va odamlar o‘rtasidagi munosabatlar, inson qadri va umrning mazmuni, dunyodagi o‘zgarishlar, o‘zaro aloqadorlik va bog‘liqlik hamda taraqqiyotning umumiy qonuniyatlari falsafaning asosiy mavzulari hisoblanadi. Falsafa esa — barcha fanlar rivojlanishiga asos bo‘ladigan va ulardan oziqlanadigan, ayni paytda ularning rivojlanish yo‘llarini belgilab beradigan umuminsoniy va universal fan. U qadim zamonlardayoq «barcha ilmlarning otasi» deb ta’riflangan. Uning hayotiyligi xalq tabiatiga, turmush va tafakkur tarziga nechoqli mos ekani, jamiyat manfaatlari va ezgu intilishlarini qay darajada aks ettira olishiga bog‘liq. Falsafiy mulohaza yuritish, fikrlash inson tabiatiga xos, demak, uning o‘zi kabi qadimiydir. U olam va uning yashashi, rivojlanishi va taraqqiyoti, hayot va inson, umrning mohiyati, borliq va yo‘qlik kabi ko‘plab muammolar haqida bahs yuritadigan fandir.

Qadimgi yunon tilidan fanga kirib kelgan atama «filosofiya» so‘zidan olingan va u «donishmandlikni sevish» («filo» — sevaman, «sofiya» — donolik) degan ma’noni anglatadi. Bu — ushbu so‘zning, atamaning lug‘aviy ma’nosi bo‘lib hisoblanadi.

Donishmandlik nima ?

Qadimgi yunon faylasufi Diogen (e.avv. 400-325) dan donishmand kim? - deb so’rashganda, u: «Haqiqiy donishmand xudodir, biz donishmandlikni sevguvchilarmiz» - degan.

Donishmandlik nima ?

• Suqrot (e.o. 470-399 y.y.) “o’z – o’zini yerga urish tubanlashish, o’zligini anglash, o’zligini yuqori tutish esa donishmandlikdir” degan.

«Filosofiya» atamasi va u ifoda etadigan bilimlar majmui Qadimgi Yunoniston va Rimda eramizdan avvalgi VII-III asrlarda yuz bergan buyuk yuksalish natijasi sifatida yuzaga kelgan edi. o‘sha davrda endigina shakllanib kelayotgan nazariy fikrning ifodasi falsafiy tafakkur olamni yaxlit va bir butun holda tushunish mujassamiga aylangan edi.