Мавзу: Фалсафа фанининг предмети, ма=сади, вазифалари ва муаммолари

ADOLAT — Yuksak ma’naviy tuShuncha bo‘lib, uning E. va yo. hamda YA. va yo. dan asosiy asosiy farqi Shundaki, A. ning o‘zi biror bir qadriyatni anglatmaydi, lekin qadriyatlar orasidagi nisbatni belgilaydi, ularni baholash maqomiga ega. SHu bois unda jamiyatni tartibga soluvchilik xususiyati bor; A. da ikki ma’naviy jihat – ham axloqiy, ham huquqiy talablar mujassamlashgan. Uni ma’lum ma’noda axloq sohasidagi miqdor o‘lchovchi ham deyish mumkin: u talab b-n taqdirlashni o‘lchab turadigan tarozidir. A. bor joyda ijtimoiy jabrga, beboshlikka yo‘l yo‘q. Eng oddiy, ibtidoiy fazilatlar, m., mehribonlik, Shafqat, muruvvat hayvonlarda ham mavjud, lekin hayvonlarda ular o‘z guruhiga, eng avvalo, o‘z zurriyotiga qaratilgan bo‘ladi.
ANDISHA —Yuksak ma’naviyatga xos, axloqiy tarbiya natijasida Shakllanadigan ma’naviy-axloqiy tuShuncha, Etika fanining meyoriy tuShunchasi, “Ma’naviyashunoslik”, “Ma’naviyat asoslari” fanlarining asosiy kategoriyalaridan biri. Kishilar b-n bo‘lgan munosabatda oqibatini atroflicha o‘ylab munosabatda bo‘lish, mulohaza qilish A.ning o‘ziga xos xususiyatlaridandir. A.li inson o‘z xatti-harakati, ma’naviy-ruhiy qarashlarida Yuksak axloqiy tamoyillardan kelib chiqqan holda faoliyat Yuritadi. Bunday inson o‘zgalarni olijanob axloqiy me’yorlarga asoslangan holda qadrlaydi.
BAXT- ma’naviy axloqiy tuShuncha. Kishi o‘z faoliyati natijalaridan hayotda qo‘lga kiritilgan Yutuqlaridan to‘la qoniqish, yashash tarzidan mamnunlik, muayyan maqsadga etganlik, orzu-umidning uShalishi, bearmonlik holati sifatida namoyon bo‘ladi. Baxt nisbiy tuShuncha, mutloq baxt yo‘q. Baxtni qanday ma’noda tuShunishning Shaxsning ijtimoiy o‘rniga, bilimi, yoshi, dunyoqarashiga bog‘liq. Baxt haqidagi kishilarning tasavvurlari ijtimoiy tuzim va undagi ijtimoiy munosabatlar majmuasi b-n uzviy bog‘liq.
BAG‘RIKENGLIK– mehr-muruvvat, g‘amxo‘rlik, himoya, panoh, makon, saxiy, eshigi hamma uchun ochiq, dargohi keng; kengfe’llik. Bag‘rikenglik – o‘zgalarning dunyoqarashi, diniy e’tiqodi, milliy va etnik xususiyatlari, an’ana-marosimlariga hurmat-ehtiromda bo‘lish, muomala-munosabatda kamsitishlar, tahqirlashlarga yo‘l qo‘ymaslik, insoniylikni hamma narsadan ustun hisoblab, jamoada, ish joylarida, mahalla-kuyda bunga rioya etish. Xullas, turli dindagi, turli millat va elatlarga mansub kishilarning bir mamlakat doirasida, yagona davlat tarkibida bahamjihat, osoyishta yashashidir. Bag‘rikenglik ayrim Shaxslarga yoki butun bir xalqqa xos xususiyat bo‘lishi mumkin. Bag‘rikenglik – o‘zbek xalqining eng olijanob fazilatidir.
BARKAMOLLIK– kamolot, balog‘atga erishgan, bekamu ko‘st, etuk, mukammal, nuq-sonsiz, kamoli xirad – aql komilligi, kamoli ma’rifat – ilmu ma’rifatda mukammallik, kamol ahli – ilmu hikmat egalari, olimlar. Barkamollik insonning aqliy axloqiy va bilimdonlik jihatidan etukligi, o‘zi tanlagan kasbu hunarning ustasi bo‘lishi, Shaxs sifatida Shakllanib, vatan taraqqiyoti, el-Yurt farovonligi uchun jon kuydirishi, ezgu g‘oya va niyatlar b-n bunyodkorlik va yaratuvchanlik qobiliyatiga ega bo‘lishi.
BIOETIKA –hozirgi zamon etikasining muhim yo‘nalishlaridan biri. B. inson hayotini eng oliy axloqiy qadriyat sifatida qaraydi, Shu bilan birga, inson hayotini saqlash muammosini – yaxshilik va yomonlikni farqlashning muhim mezoni, deb hisoblaydi. Hoz. zamon fanida B. tirik mavjudotlar, Shu b-n birga, insonga ham bo‘lgan munosabatlarning ma’naviy-axloqiy regulyativi, deb qaraladi. Insonning tabiat b-n uzluksiz aloqasini ma’naviy tahlil etish asosida, tabiatni muhofaza etishda ahloqiy javobgarlik B.ning madaniy negizini tashkil etadi. B., soSial masalalalar b-n birgalikda, qadriyatlar muammosini ham qamrab oladi. B. maqsadlaridan biri - Shaxsni turli holatlarga solish imkoniyatlarini yaratuvchi, inson xatti–harakati, ruhiyatini o‘zgartirish mumkin bo‘lgan, uning ustidan o‘tkazilayotgan xilma-xil tadqiqotlarni cheklash mezonlarini ishlab chiqadi.