Мавзу: Фалсафа фанининг предмети, ма=сади, вазифалари ва муаммолари

Energetik muammo. 
Amerikalik global-muammolar tadqiqotchisi A.Smilning
fikriga ko‘ra hozirgi sivilizatsiyaning tayanchi bo‘lgan «uchta kit» - bu energiya,
oziq-ovqat va atrof-muhit bo‘lib, qolganlari ikkinchi darajali ahamiyatga ega. 
1945 yildan boshlab olinayotgan energiya miqdori uch marta ko‘paydi, biroq u
o‘ta notekis taqsimlanmoqda. O‘nta eng rivojlangan mamlakatlar butun energiyaning
70%ni iste’mol qilgani holda (ularning aholisi Er shari aholisining 7% ga yaqinini
tashkil etadi), rivojlanayotgan mamlakatlar (sayyora aholisining 78%) ishlab chiqari-
layotgan energiyaning faqat 18% bilan kifoyalanishga majburdir.
Rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlar faqat iste’mol qilinayotgan
energiya miqdoriga ko‘ra emas, balki sifatiga ko‘ra ham farq qiladilar. Agar
rivojlangan mamlakatlarda asosiy energiya manbalari - bu neft, gaz, kamroq
miqdorda ko‘mir bo‘lsa, rivojlanayotgan mamlakatlarda asosan har xil texnika
ekinlari, qishloq xo‘jaligi mahsulotlarining chiqindilaridir (masalan, Bangladeshda
butun energiyaning 90%, Nigeriyada - 80%, Indoneziyada - 66% ana shunday
manbalardan olinadi). 
Energetika muammosi bir qator aspektlarga ega: birinchidan, rivojlangan
jamiyatlar tobora ko‘proq energiyani talab qiladi, ikkinchidan, qancha ko‘p energiya

---

ishlatilsa, uning manbalari shuncha kamayadi (agar an’anaviy energiya manbalari
ko‘zda tutilsa), uchinchidan, qancha ko‘p yonilg‘i iste’mol qilinsa, atrof-muhit
shunchalik ko‘p darajada ifloslanadi. To‘rtinchidan, muqobil energiya manbalari deb
ataluvchi manbalar har doim ham o‘zini oqlamaydi. Masalan, I.V. Kurchatov atom
energiyasini kelajakning asosiy energiyasi, deb hisoblangan edi. Biroq, AES larda
yuz bergan bir qator falokatlar, xususan, 1996 yilda CHernobildagi falokat,
muammoning murakkab ekanligini ko‘rsatadi. Faqat 1990 yilning o‘zidagina
AESlarda 143 ta turli kamchiliklar qayd etilgan. 2000 yilga kelib 300 ta yadro
reaktori yopilgan.
Energetik muammoni hal etishi yo‘llari orasida quyidagilarni sanab o‘tish
mumkin:
- energiyaning yangi, xavfsiz va nisbatan arzon bo‘lgan manbalarini qidirib
topish (quyosh energiyasidan, shamoldan, dengiz oqimlaridan foydalanish);
- an’anaviy sanoat materiallari o‘rniga ancha engil, arzon, kam energiya
sarflanadigan materiallardan foydalanish (po‘lat o‘rniga alyuminiy, mis o‘rniga
shisha tolas, metall o‘rniga plastik va hokazo).