Мавзу: Фалсафа фанининг предмети, ма=сади, вазифалари ва муаммолари



Download 2,63 Mb.
Pdf ko'rish
bet130/333
Sana02.03.2022
Hajmi2,63 Mb.
#478825
1   ...   126   127   128   129   130   131   132   133   ...   333
Bog'liq
Ìàâçó Ôàëñàôà ôàíèíèíã ïðåäìåòè, ìà=ñàäè, âàçèôàëàðè âà ìóàì

Shafqat.
Shafqat istilohi xozirgacha axloqshunoslikka doir asosiy o’quv adabiyotlarda va
ilmiy tadqiqotlarda asosiy mezoniy tushuncha sifatida taqdim etilmaydi. Vaholanki shafqatning
ildizi inson shaxsiga bo’lgan muhabbatga borib taqaladi, u ham muhabbat kabi qamrovli hissiyot.
Agar muhabbat mehrga asoslansa, shafqat muruvvat bilan bog’liq. Lekin u ayni paytda
muruvvatdan jiddiy farq qiladi. Muruvvat bir insonning ko’p xollarda o’ziga aloqasi yo’q boshqa
bir insonga achinish hissi orqali yordamga qo’l cho’zishi bo’lsa, shafqat kishining o’ziga aloqador
odamga, aybdor, gunohkor, ijtimoiy, iqtisodiy va huquqiy jazolanishga loyiq kimsaga kechirimlilik
orqali insonparvarlik ko’rsatishdir.
SHafqat hissi shafqatga muhtoj kishi o’rniga xayolan o’zini qo’yib fikr yuritish orqali vujudga
keladigan, o’zga bir inson iztiroblarini yengillatishga qaratilgan axloqiy hodisa. Masalan:
ro’zg’orinni zo’rg’a tebrayotgan qo’shningizning kasbiy xizmat yuzasidan ham, biror bir jamiyatga
a’zoligi jihatidan ham, biznesdagi hamkorlik masalasida ham sizga aloqasi yo’q, shuningdek, u
sizga do’st yoki dushman sifatida ham aloqador emas. Siz unga ehson qilib, og’ir sharoitdan chiqib
olishiga iqtisodiy yordam berdingiz, bu – muruvvat. Boshqa bir holatda, deylik jang maydonida
sizga butunlay begona, buning ustiga safdoshingizga o’ldirgan dushman askarini mag’lub qildingiz.
Endi oldingizda ikki yo’l bor: xohlasangiz, uni o’ldirishingiz, o’ch olib g’azabingizni bosishingiz,
xohlasangiz, g’azabingizni bosib, u dushman, lekin men kabi odam, uni ham menga o’xshab bu
maydonga jang qilish uchun yuborganlar, uni o’ldirganim bilan biror ulkan o’zgarish ro’y
bermaydi, deb asir olgansiz, hayotini saqlab qolgansiz, bu – shafqat. G’azab insondagi hayvoniy
xislat bo’lsa, shafqat insoniylik belgilaridan biridir.
Demak, muruvvat agar sizning oldingizda burchli bo’lmagan kimsaga ko’rsatgan yordamingiz
bo’lsa, shafqat esa oldingizda javobgar, jazoga loyiq odamni, uning insoniy huquqini va tabiatini
hisobga olib, kechirishdir.
Yana bir muhim mezoniy tushuncha – 
burch.
Burch, mohiyatan, jamiyat, davlat va shaxslarga
nisbatan muayyan individdagi munosabat, ular oldidagi majburiyat. U, yuqorida aytganimizdek,
vijdon, e’tiqod, mas’uliyat kabi tushunchalar bilan mustahkam bog’liq. Umuman, hayotda
insonning har bir xatti–harakati zamirida burch tushunchasi – burchga sadoqat yoki xiyonat yotadi.
Burchning insonlik burchi, musulmonlik burchi, nasroniylik burchi, fuqarolik burchi, otalik
burchi, onalik burchi, farzandlik burchi singari keng qamrovli, barcha davrlar uchun umumiy
bo’lgan tushunchalari ham, jurnalistlik burchi, shifokorlik burchi, olimlik burchi kabi kasbiy odob
doirasidagi tushunchalari ham mavjud.
Burch tushunchasining o’ziga xos jihatlaridan yana biri – uning vaqt va jamiyatda
muayyanlashish xususiyati. CHunonchi, bir tuzum yo jamiyatda ijobiy hisoblangan burch talablari
ikkinchi bir tuzum yoki jamiyat uchun salbiy ma’no kasb etishi mumkin. Sobiq sho’rolar
fuqarosining o’sha davr–dagi mavjud tuzum oldidagi burchi hozirgi kunda o’ta salbiy hodisa
sifatida baholanishi bunga yorqin misol bo’la oladi. 

Download 2,63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   126   127   128   129   130   131   132   133   ...   333




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish