Mavzu: Eritmadagi temir (2) ni bixromatik aniqlash. Reja: Kirish. I. Asosiy qism I. 1 Kationlarga xos umumiy xususiyatlari

Surma (V) kationi xususiy reaksiyalari
6.6.1.Gidroliz. Surma (V) kationi ham surma (III) ioni kabi suvli eritmada gidrolizlanadi:
H[SbCl₆]  2H₂O  SbO₂Cl  5HCl .
Hosil bo’lgan oq rangli SbO₂Cl cho’kmasi qizdirilganda HCl ta’sirida eriydi.
6.6.2.Ishqorlar va ammiakli suv ta’sirida surma(V) tuzlari eritmasidan oq rangli metastibat kislota cho’kmaga tushadi:
H[SbCl₆]  5NaOH  HSbO₃  5NaCl  HCl  H₂O
6.6.3.Kaliy yodidi Sb^5 ionini Sb^3 - ionigacha qaytaradi:
H[SbCl₆]  2KJ  SbCl₃  J₂  2KCl  HCl
Тajribaning bajarilishi: 4-5 tomchi surma(V) tuzi eritmasiga 5-6 tomchi benzol qo’shib asta-sekin KJ eritmasi tomizing va aralashtiring. Ajralib chiqqan erkin J₂ benzolga ekstarksiya bo’lib uni binafsha rangga bo’yaydi.


Magniy kationi xususiy reaksiyalari.


6.7.1. O’yuvchi ishqorlar magniy ionlari bilan oq rangli amorf Mg(OH)₂ cho’kmasini hosil qiladi:
MgCl₂  2 NaOH  Mg(OH)₂   2 Na Cl
Cho’kma kislotalar hamda ammoniy xloridi ta’sirida eriydi:
Mg(OH)₂  2HCl  MgCl₂  2H₂O;
Mg(OH)₂  2NH₄Cl  MgCl₂  2NH₄OH;
Тajribaning bajarilishi: 5-6 tomchi magniy xloridi eritmasiga teng miqdorda NaOH yoki KOH eritmasi qo’shing. Hosil bo’lgan cho’kma eruvchanligini HCl va NH₄Cl da sinab ko’ring.
6.7.2. Natriy gidrofosfati Na₂HPO₄ ammoniy xloridi va ammiak ishtirokida Mg^2 ionlari bilan oq kristall cho’kma hosil qiladi:
MgCl₂  Na₂HPO₄  NH₄OH  MgNH₂PO₄  2NaCl  H₂O
Тajribaring bajarilishi: 3-4 tomchi magniy xloridi eritmasiga 3-4 tomchi 2n li HCl eritmasi va 2-3 tomchi Na₂HPO₄ eritmasi qo’shing. Hosil bo’lgan eritma aralashtirilib turgan holda sekin asta ammiakli suv tomizing. Dastlab ammimak xlorid kislotani neytarallab Mg(OH)₂ cho’kmasi hosil bo’lishiga qarshilik ko’rsatuvchi ammoniy xloridini hosil qiladi. Bu reaksiya tugagandan so’ng oq kritall cho’kma MgNH₄PO₄ hosil bo’la boshlaydi.
6.7.3.Magnezon-I (n-nitrobenzolazorezorsin) ishqorli muhitda (рH>10) Mg(OH)₂ cho’kmasiga xemosorbsiya bo’lib o’z rangini qizg’ish binafshadan ko’k ranggacha o’zgartiradi:
Тajribaning bajarilishi: Chinni kosachaga 1-2 tomchi magniy tuzi eritmasi olib uning ustiga 1-2 tomchi magnezon - I ning ishqorli eritmasi tomizing.Bunda cho’kma rangining o’zgarishi kuzatiladi.
Ushbu kurs ishi yozish paytida shuni xulosa qildimki:
Alizarin С₁₄Н₆О₂(ОН)₂ alyuminiy gidroksid bilan kam eruvchan och qizil rangli birikma hosil qiladi.
Difenilamin (С₆Н₅)₂NH ok kristall, havoda qorayadi, sulfat qislotali muhitda NO₂^- anionlari bilan zangori tusli birikmalar hosil qiladi.
Oksidlovchilar (К₂Сr₂O₇KmnO₄ va xokazo) ishtirokida ham oksidlanib, zangori tusli birikmalar hosil qiladi.
Reaktiv sifatida organik modda ishlatiladigan analitik reaktsiya o’zining o’ta sezgirligi bilan ajralib turadi, ular yordamida juda oz miqdordagi moddalarni ham aniqlash mumkin.
Kupgina organik reaktivlvr ayrim ionlar uchun xususiy reaktivlar yordamida analiz uchun berilgan eritmaning bir qismi bilan to’g’ridan to’g’ri analitik reaktsiya o’tkazish mumkin. Shuning uchun ham kishlok xujaligi praktikasida tuprok usimlik va hayvon organizmidagi (mis, rux, kobalt, marganets, nikel va boshka) mikroelementlar miqdorini aniqlashda organik reagentlardan foydalaniladi.
Kationlarning analitik gruppalarga bo’linishining bir necha usuli mavjud. Ulardan eng kulay va kuprok qo’llaniladigan sulfid usuli hisoblanadi. Kationlarni vodorod sulfidga bo’lgan munosabati bo’yicha analitik gruppalarga ajratishni 1871 yilda N.A. Menshutkin taklif etgan. Kationlarning analitik gruppalarga bo’linishi D.I.Mendeleevning elementlar davriy sistemasi bilan chambarchas bog’liq bo’lib, elementlarning atom va ionlarining tuzilishidan kelib chikadi. Bu bog’lanish davriy sistemaning o’zun davrli variantida yaqqol namoyon bo’ladi.
Kationlarning analitik gruppalari bir-biridan vodorod sulfid yordamida quyidagicha ajratiladi.