Mavzu: Elementlar davriy sistemasining XVII gurux elementlarining xossalari. Mavzuning rejasi

Vodorod bromid- о‘tkir hidga ega bо‘lgan, havoda о‘z-о‘zidan tutaydigan gaz. Vodorod bromid 200—300°Sda platinadan tayyorlangan katalizator ishtirokida vodorodga brom ta’sir ettirib olinadi:
H₂+ BR₂ 2HBr
Vodorod bromid RVr₃ ni gidroliz qilib ham olinadi:
RBr₃+ 3H₂OH₃RO₃+ 3HBr
Vodorod bromid organik moddalarni bromlashda ham qо‘shimcha mahsulot sifatidahosil qilinadi. Vodorod bromidning suvdagi eritmasi kuchli kislota. Vodorod bromid etanolda ham yaxshi eriydi. Vodorod bromid eritmasi metallarga, metall oksidlari va gidroksidlari bilan yaxshi reaksiyaga kirishadi. Bromid kislotaning tuzlari - metall bromidlar suvda yaxshi eriydigan moddalardir.
Vodorod yodid - rangsiz buguvchi gaz, havoda о‘z-о‘zidan kuchli tutaydi. Vodorod yodid yuqori temperaturada katalizator ishtirokida vodorodga yod ta’sir ettirib yoki PJ₃ ni gidroliz qilib olinadi. Vodorod yodid suvda yaxshi eriydi. Suvdagi eritmasi kuchli kislota, yoruglik ta’sirida о‘z-о‘zidan yod hosil qilib parchalanadi.
Vodorod yodidning suvdagi eritmasi hosil kilgan tuzlari - metall yodidlar kuchli qaytaruvchi xossaga ega:
2KJ + 2HNO₂J₂ + 2NO + 2KON
Ishqoriy va ishqoriy-yer metallarining yodidlari suvda yaxshi eriydigan, qizdirilganda va yoruglik ta’sirida oson parchalanadigan moddalardir. Galogenlarning vodorodli birikmalarini termik barqarorligi va hosil bо‘lish issshushklari HF dan HJ ga о‘tgan sari kamayib boradi. Bunga sabab galogenlarning atom radiuslari ortib, vodorod bilan hosil qilgan kimyoviy bog‘lanish energiyasining kamayib borishidir. Galogenid kislotalarining kuchi HF HCl HBr HJ qator bо‘ylab ortib boradi. Vodorod galogenidlarning qaytaruvchilik xossalari HCl HBr HJ qator bо‘ylab kucha-yib boradi.
Natriy xloridga konsentrlangan sulfat kislota ta’sir ettirilsa, gaz holda vodorod xlorid hosil bо‘ladi:
NaCl + H₂SO₄NaHSO₄ + HC1
NaHSO₄ + NaClNa₂SO₄+ HC1
Vodorod bromid va vodorod yodidni bu usul bilan olib bо‘lmaydi. Chunki ular kuchli qaytaruvchilar uchun erkin brom va yodgacha oksidlanadi:
NaBr + 2H₂SO₄Na₂SO₄ + Br₂ + SO₂ + 2N₂O
Vodorodyodidjudakuchliqaytaruvchi bо‘lgani sababli hatto suyultirilgansulfatkislotanivodorodsulfidgachaqaytaradi:
6NaJ + 4H₂SO₄Na₂SO₄+ 3J₂ + S + 4H₂O
8NaJ + 5H₂SO₄ 4Na₂SO₄+ 4J₂ + H₂S + 4H₂O