Mavzu: Elektron paramagnit rezonans (epr spektri)

Mavzu: Elektron paramagnit rezonans (EPR spektri)

Reja:

1. 
   Molekulalarning magnit momenti va magnitlanuvchanlik
   
2. 
   Spin-spinli o‘zaro ta'sirlashuv
   
3. 
   Ikki noekvivalent protonlarning o‘zaro spin-spinli ta ’siri
   
4. 
   Elektron paramagnit rezonans (EPR spektri)
   

Magnetizm - birikmalarning magnit maydondagi magnit qutblanuvchanligini tadqiq qiladi. Magnitlanuvchanlik molekulalaming elektronlariga tegishli bo'libtelektronning magnit momenti protonning magnit momentidan 2000 marta katta bo‘ladi.

Magnetizmning 4 ta turi mavjud:

1. Diamagnetizm

2. Paramagnetizm

3. Ferromagnetizm

4. Antiferromagnetizm

Diamagnetik moddalar magnit maydon sust bo‘ladi. Fosfor, oltingugurt, surma, simob, oltin, kumush, mis suv va organik moddalar misol bo‘ladi.

Paramagnetiklarda magnit maydon biroz kuchayadi. Kislorod, azot, alyuminiy, platina, volfram kabi moddalar misol bo ladi.

Ferromagnetiklarda magnit maydon juda kuchayib ketadi. Temir, nikel, kobalt, kabi metallar va ularning qotishmalari kiradi.

Multipletlik. Atom yoki molekulaning spin kvant sonini xarakterlaydigan kattalik. Quyidagi formula bilan ifodalanadi:

M = 2

bu yerda: M-multipletlik; N- elektron soni; S- spin kvant soni.Ko‘pgina molekulalardagi elektronlar jufflashgan bo‘!adi, shuning uchun ularning asosiy holatida spin yig‘indisi nolga teng bo’ladi, ya’ni М=1 (singlet holatida) boTadi. M=2 boT-sa dublet, M=3 triplet, M=4 kvadruptet, M=5 kvintet, M=6 sekstet, M=7 septet, M=8 oktet va ko‘p boTsa multiplet deyiladi.

Spin-spinli o‘zaro ta'sirlashuv Organik moddalarning tuzilishi haqida qimmatli ma'lumot faqat kimyoviy siljish orqali emas, balki spin-spinli boiinish- ajralish xarakteri haqidagi bilim va ma'lumotlarga qarab ham olish mumkin. Qaysikim, noekvivalent protonlar spinlarining valent elektronlari orqali o‘zaro ta'sirlashuvi natijasida spin-spinli parchalanish sodir bo‘ladi. Agar ikki noekvivalent proton Ha va Hb dan iborat sistema bo‘lsa, Ha protonning holati haqida ma'lumot va axborotni Hb protonning valent elektronlari orqali olinadi va aksincha beriladi. Yuqorida aytganimizdek, '/2 spinli yadro magnit momenti magnit maydonida ikki holatda bo‘ladi; ta'sir qilayotgan magnit maydoniga mos va teskari yo‘na!gan. Berilgan magnit maydoniga bu holatlaming har biri o‘zining hisasini qo‘shadi. Demak, biz kuzatayotgan yadro ikki ma'lum joyga xos bo‘lgan maydon ta'sirida bo‘ladi. Bulardan biri magnit maydonni ta'sirini Ho ga nisbatan kamaytirsa, ikkinchisi shuncha miqdor ko‘paytiradi. Natijada Hb protoning kimyoviy siljishidan hosil bo‘ladigan bitta signal o ‘miga ikkita signal hosii boiadi. Ular orasidagi masofa gers bilan ifodalanib, spin-spinli o‘zaro ta'sir energiyasini I A B xarakterlaydi yoki ko‘rsatadi, xuddi shunday holat Ha proton uchun ham kuzatiladi. Har ikkala yadro uchun spin-spinli parchalanish bir xil bo‘ladi