|
ELEKTRON HUKUMAT ANDOZALAR TASNIFI
Iqtisodning davlat sektori Iqtisodning korporativ (xususiy) sektori
Yirik biznes
B2В В2G
В2Р С2G
В2Е C2G
В2С E2G
Shimoliy Amerika, G’arbiy Yevropa va Rossiya mamlakatlarida hozirgi paytda eng keng tarqalgan elektron hukumat yuritish andozalari quyidagilar:
B2G - korxona - davlat
G2C - davlat - iste‘molchi
C2C - iste‘molchi - iste‘molchi
C2B - iste‘molchi -korxona
"Davlat -korxona" andozasi xususiyatlari.
"Ideal" holatda G2B andoza bо’yicha elektron hukumat yuritish tadbirkorlarning avtomatik о’zaro aloqadorligini kо’zda tutadi. Xorijda B2B andozasi 30 yil oldin paydo bо’lgan va keng tarqalgan. B2B andozasidan foydalanishning 2 kо’rinishi bor:
Birinchidan: 2 yoki undan ortiq korxonalar о’zaro turli xil shartnomalar tuzadi.
Misol: korxonalar Internet orqali shartnoma tuzishda о’z takliflarini yuborishlari, hisob varaqalarini qabul qilishlari va tо’lovlarni amalga oshirishlari mumkin.
Ikkinchidan: G2B sektorida elektron hukumat yuritishning rivojlangan tizimlarining о’ziga xos xususiyati bо’lib, korporativ axborot tizimlari bilan integratsiya hisoblanadi. Shunday qilib, istiqbolda, nafaqat xarid va sotuv jarayonining avtomatlashuvi, balki korxona boshqaruvining kompleks avtomatlashuvi masalalari yechimi ham ta‘minlanadi.
Ichki bozor doirasida elektron hukumatning bu yо’nalishi bizning ishlab chiqaruvchilar orasida yangi hukumat aloqalarini vujudga keltirishga yordam berdi, shuningdek, materiallar va uskunalarni xarid qilish jarayoni sezilarli darajada yengillashdi. Xalqaro darajada B2B andoza bizning ishlab chiqaruvchilarga dunyo bozorida qatnashishga imkon beradi.
G2V andozasini qurish va muvaffaqiyatli faoliyat yuritish maqsadida mо’ljallangan bozor segmenti shu kabi yechimlarni qabul qilish va joriy etishga tayyor bо’lishi lozim. Bozorning bu segmenti bir necha tasnifga ega bо’lishi kerak. Ularning eng ahamiyatlisi quyidagilardir: hajmlilik va sig’imlilik. Tabiiyki, Shimoliy Amerika, G’arbiy Yevropa va bizning bozorlar uchun hajm bо’yicha kо’rsatkichlar keskin farqlanadi. Agar B2B andoza bо’yicha elektron hukumat yurituvchi Amerika kompaniyalari aylanmasi mlrd. $ tashkil etadigan segmentga mо’ljallangan bо’lsa, bizning korxonalar bunday kо’rsatkichlarga xali tenglasha olmaydilar.
Turli xil korxonalar va ishtirokchilar bozorning bu segmentida har biri о’z maqsadini kо’zlaydi, lekin B2B andozasini tadbiq etib, undan foydalanishda hamma yutishi mumkin. Texnologik yechimlarni yetkazib beruvchilar B2B andozasini amalga oshirishda о’z mahsulotlari texnologiya va ilmlarini sotuvdan va keyinchalik bu bо’yicha elektron hukumat jarayonini olib borish funksiyalarni amalga oshirishdan yutishadi.
Belgilab о’tish lozimki, kо’p hollarda shu kabi korxonalar axborot resursining egasi yoki tо’la huquqli hamkori bо’lib qoladi va uning faoliyatidan foyda olishda qatnashadi. Sotuvchi - korxonalar sotuv bozorini kengaytiradilar, tovar yetkazib berish zanjirini va sotuv bilan bog’liq bо’lgan xarajatlarni qisqartiradilar, har bir buyurtma bilan alohida ishlash imkoniyatiga ega bо’ladilar. Xaridor - korxonalar bir joyning о’zida tovar yetkazib beruvchilarni ham, mahsulotni ham tanlash imkoniyatiga, mahsulotlarga narxlarni umumiy tushishiga, yuqori tezlik va xizmat kо’rsatish sifatiga ega bо’ladilar. Hamma ishtirokchilar uchun umuman olganda yutuq ish faoliyati rivojlanishida yangi istiqbollar vujudga kelishidadir.
Korxona - iste’molchi andozasining xususiyatlari.
V2S andozadan korxona о’z tovar va xizmatlarni bevosita yakuniy iste‘molchiga sotayotganida foydalaniladi. Konseptual nuqtai nazardan bu andoza oldingiga nisbatan aniqroq va keng omma uchun tushunarliroq, shuning uchun ham hozirda u ommaviy axborot vositalarida eng kо’p tarqalgan. Bu andoza doirasida ishlaydigan yirik korxonalarga misol bо’lib, Amazon.com hisoblanishi mumkin, u dunyo bо’yicha 30 mln.dan ortiq mijozga ega bо’lgan, kitoblarni ulgurji sotuvi bilan shug’ullanuvchi amerika firmasi. О’z faoliyatini kengaytirish jarayonida Amazon.com dunyoning istalgan mamlakatidagi iste‘molchilarga tovar yetkazib berishni ta‘minlaydigan sotuv tarmog’ining yangi andozasini yaratdi, V2S mos xududda tо’lovlarni amalga oshirish imkoniyati va Internetga ulanish masalalarini yechish sharti bilan yirik shaharlar va uzoqroq hududlarda yashovchi iste‘molchilar orasida tovar va xizmatlarga yetishishdagi farqni tenglashtirishga imkon beradi. B2B va V2S orasida prinsipial farq mavjud. Buni quyidagi jadvalda yaqqol kо’rishimiz mumkin.
Umuman olganda, elektron hukumat virtual savdo maydonchasi, deganda shunday joy tushuniladiki, u yerda sotuvchi va xaridor о’rtasida shartnoma tuziladi va moliyaviy oldi - sotti amallari о’tkaziladi. Virtual savdo maydonchalari 3 kо’rinishda bо’ladi.
1 xaridor tomonidan tashkil etiladigan(buer-driven);
2 sotuvchilar tomonidan tashkil etiladigan (supplier-driven yoki seller driven);
3 uchinchi shaxs tomonidan tashkil etiladigan (third-party-driven);
U yoki bu kо’rinishdagi elektron hukumat savdo maydonchalarini tashkil etish odatda xaridor va sotuvchilarning shu sohadagi faoliyatiga ta‘sir etish darajasi bilan belgilaiadi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
