Mavzu: Elektr uskunalar ekspluatatsiyasida elektr energiyani tejash

Elektr uskunalarining ko’rsatkichlari

• elektr uskunaning konstruktsiyasi imkoniyatlari darajasida remontgacha ishchi holatini saqlay olish qobiliyatiga aytiladi; u xizmat muddati va resursi bilan xarakterlanadi

• Elektr uskunalarning ekspluatatsiya sharoitlariga: foydalanish sharoitlari, atrof muhit sharoiti, elektr ta’minot sharoitlari, texnik ekspluatatsiya sharoitlari kiradi. Qishloq va suv xo’jaligi korxonalaridagi elektr uskunalar ekspluatatsiyasida bu sharoitlarni hisobga olish va zarur texnik va tashkiliy tadbir formalarni o’z vaqtida ko’zda tutish zarur.
• Qishloq va suv xo’jaligidagi mavjud noqulayliklar va sharoitlar elektr uskunalarning texnik ekspluatatsiyasiga alohida e’tibor berilishini talab qiladi. Elektr uskunalarning yetarli ekspluatatsion ishonchliligini saqlab turish uchun profilaktik va operativ texnik qarov va ta’mirlarni o’z vaqtida sifatli qilib o’tkazish kerak. Lekin bu tadbirlarni qishloq va suv xo’jaligi sharoitida amalga oshirish ma’lum qiyinchiliklarni tug’diradi. Barcha elektr uskunalari kichik maydonda kompakt joylashgan sanoatdagidan farq qilib, qishloq va suv xo’jaligida elektr iste’molchilar juda tarqoq joylashgan va hilma xilligi bilan ajralib turadi. Bundan tashqari ular turli muhit sharoitida va turlicha yuklanish rejimida ishlaydi. Bu esa rejali texnik qarov va ta’mir tadbirlarini bir xil vaqtda o’tkazishni qiyinlashtiradi.

• Foydalanish sharoitlari elektr uskunaning sutka, yil davomida bandligi, yuklanish, ishga tushirish rejimlari va elektr uskunalar ishonchligiga quyilgan talablardan kelib chiqib aniqlaniladi. Qishloq va suv xo’jaligi keskin mavsumiy xarakterli foydalanish rejimiga ega. Masalan, 30 % elektr motorlar yiliga 500 soat dan kam, 50 % i esa 1000 soat gacha foydalaniladi yoki 10-15 % i sutkada 1,5-2 soat ishlaydi. Uzoq muddat ishlamay turgan elektr uskuna, ayniqsa tashqi muhit ta’sirida tez eskiradi. Uning foydalanish samaradorligini kamaytiradi. Tashqi muhit sharoitlari iqlim muhiti, mexanik ta’sirlar, biologik ta’sirlar bo’ladi. Muhit ta’siri uning haroratiga, namligiga, gaz tarkibiga va ifloslanish darajasiga bog’liq. Elektr uskunalar texnik ekspluatatsiyasi qoidalari ishlab chiqarishbinolarini quyidagicha turkumlarga ajratadi: 1. Quruq – nisbiy namligi 60% gacha bo’lgan binolar (dam olish xonalari, isitish sistemasi bo’lgan binolar); 2. Nam – nisbiy namligi (60-70)% bo’lgan binolar. Kam miqdorda namlik ajralib turadi (isitilmaydigan binolar, omborlar, koridorlar…); 3. Zah – nisbiy namligi doim 75% dan yukori bo’lgan binolar (sog’ish zali, meva saqlash ombori, chorvachilik komplekslari); 4. O’ta zah – nisbiy namlik 100 % ga yaqin bo’lib turadigan binolar. Ichki devorlar suv tomchilari bilan qoplangan. Tashqi atmosfera ta’sirida bo’lgan joylar ham shu muhitga tenglashtiriladi; 5. CHangli – ishlab chiqarish sharoitida chang ajralib turadi, chang qurilmalarga o’tirib, uning ichiga singib kiradi (paxta zavodi, omuxta yem tayyorlash tsexi, minerallar omborlari); 6. Kimyoviy faol moddali o’ta zax binolar (chorva fermalari, kimyoviy moddalar omborlari); 7. Yong’in xavfi bor binolar (P-I suyuq yoqilg’i ombori, P-II quruq yonuvchi mahsulotlar saqlanish joylari (o’tin, pichan)); 8. Portlash xavfi bor binolar (V-I. Tez yonuvchi mahsulot bor binolar V-Ia. Avariya holatda portlashi mumkin - V-II. 50 % dan ortiq elektr uskunalar zax va nam binolarda ishlatiladi va izolyatsiyasi, metall qismlari yemirilib, tez ishdan chiqadi.

•