Mavzu: ekg tipidagi ekskavatorlar konstruksiyasini o‘rganish

Mavzu: EKG tipidagi ekskavatorlar konstruksiyasini o‘rganish.

Reja:

1. EKG tipidagi ekskavatorlar texnik tavsifi
2. EKG tipidagi ekskavatorlar konstruksiyasi
3. EKG tipidagi ekskavatorlar ishlash mexanizmi
Kirish
Bir cho’michli ekskavatorlar ikkita asosiy qismdan tashkil topgan: pastki yurish qismi va yuqorigi burilish qismi.
Yurish qismi mashina og’irligini va ish vaqtida hosil bo’ladigan qo’shimcha og’irliklarni qabul qilib zaminga uzatadi, hamda ekskavator harakatlanishini ta’minlaydi.
Burilish qismi kuch berish qismlari, mexanizmlar va ishchi uskunalari joylashgan buriluvchi platformadan tashkil topgan.
Buriluvchi platforma tayanch-burilish qurilmasi orqali yurish ramasiga o’tiradi va vertikal o’qda gorizontal tekislik bo’ylab burilish imkoniyatiga ega bo’ladi. Buriluvchi platformaning gorizontal tekislikda burilish burchagiga bog’liq ravishda ekskavatorlar to’liq buriluvchi yoki to’liqsiz buriluvchi deb ataladi. Ochiq kon ishlarida ishlatilayotgan barcha bir cho’michli ekskavatorlar to’liq buriluvchi ekskavatorlardir.
Ochiq kon ishlarida ishlatiladigan bir cho’michli ekskavatorlar ishchi uskunalarining turlari asosan – to’g’ri kurakli ekskavator va draglayndir. Ba’zi hollarda teskari kurakli ekskavator, greyfer va strug ishlatiladi.
To’g’ri kurakli ekskavatorlarning asosan to’rtta turi ishlab chiqariladi: suriladigan rukoyat bilan kuch beruvchi, tirsak-richag bilan kuch beruvchi, “Superfront” ishchi uskunasi bilan kuch beruvchi va gidravlik kuch beruvchi ekskavatorlar.
To’g’ri kurakli suriladigan rukoyat bilan kuch beruvchi –EKG-5A ekskavatorining tuzilishini ko’rib chiqamiz (rasm-25). Ekskavator ishchi uskunalardan, kuzov 1 bilan birga buriluvchi platforma 14 va gusenitsali 16 yurish organidan tashkil topgan.
Ekskavator ishchi uskunalariga cho’mich 9, strela 5 va rukoyat 12 kiradi. Cho’mich tagidan ochiluvchi. Strela platformaga tayanchli sharnir orqali o’rnatilgan va ikki oyoqli ustun 2 ga kanat 5 yordamida burchak ostida tortib qo’yiladi.
Cho’mich kon jinsini qamrayotganda buriluvchi platformada joylashgan ko’taruvchi baraban yordamida kanat 7 orqali ko’tariladi.
Rukoyat 12 ni zaboyga surish ya’ni rukoyatga kuch berish uchun kuch berish mexanizmidan foydalaniladi. EKG-5A ekskavatori tishli-reykali kuch berish mexanizmi 4 ga ega bo’lib strelada joylashgan. Tishli reyka rukoyat pastki tomoniga mahkamlangan. Kuch beruvchi shesternya esa kuch beruvchi valga joylashtirilgan. Rukoyat kuch beruvchi val o’qida burilish imkoniyatiga ega bo’ladi.

25-rasm. EKG-5A ekskavatorining umumiy ko’rinishi

Buriluvchi platformada ko’tarish barabanidan tashqari burish mexanizmlari, kuch berish uskunalari va ekskavatorni boshqarish mexanizmlari joylashgan.

Buriluvchi platforma rolikli aylana yordamida tishli venets 17 o’rnatilgan yurish telejkasi ramasiga o’tiradi va 360 gradusga burilish imkoniyatiga ega bo’ladi.
Tishli-reykali kuch berish mexanizmi bilan PO «Uralmash» (Rossiya) zavodida ishlab chiqarilgan ekskavatorlar jihozlangan. EKG-8I, EKG-12,5 kabi ekskavatorlar esa ‘O «Ijorskiy zavod» (Rossiya) zavodida ishlab chiqariladi va ular kanatli kuch berish mexanizmi bilan jihozlanadi. Ushbu ekskavatorlarda rukoyatning oldinga va orqaga harakati kanat yordamida bajariladi. Kanatni tortish platformada joylashtirilgan lebedka, rukoyat va strelada joylashtirilgan yarim blok va bloklar orqali amalga oshiriladi.
Tirsak-richagli kuch beruvchi ekskavatorlarda rukoyat strela bilan kinematik bog’lanmagan bo’lib strela ustunlari oralig’ida harakatlanadi.