Mavzu: ehm da masalalar yechishning asosiy bosqichlari



Download 5,15 Mb.
bet2/62
Sana20.04.2022
Hajmi5,15 Mb.
#567786
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   62
Bog'liq
9-sinf-dars-ishlanmalari-2012-yil

Ikkinchi bosqich — matematik modelni qurish.
Amaliy masalalarni hal etishda ob'ektlar — tabiat hodisalari (fizik yoki kimyoviy jarayonlar), mahsulot ishlab chiqarish jarayonlari, mahsulot ishlab chiqarish rejalari va shu kabilar bjlan ish ko’rishga to’g’ri keladi. Ana shunday masalalarni qo’yish uchun avval tekshirilayotgan ob'ektni matematik atamalarda tavsiflash, ya'ni iloji bo’lsa, uning matematik modelini (ifodasini) qurish kerak. Mazkur model esa haqiqiy ob'ektni tekshirishni matematik masalani yechishga keltirish imkonini beradi. Modelning haqiqiy ob'ektga moslik darajasi amaliyotda tajriba orqali tekshiriladi. Tajriba—qurilgan modelni baholash va lozim bo’lgan holda uni aniqlashtirish imkonini beradi. Shuni ta'kidlash lozimki, har doim ham qo’yilgan masalaning matematik modelini yaratib bo’lavermaydi.
Yuqorida keltirilgan masalalarning matematik modellarini tuzamiz.
Birinchi masala uchun matematik model S = ab ko’rinishdagi formuladan iborat. Bunda boshlang’ich ma'lumotlar tomonlari uzunligi a va b bo’lsa, natija to’g’ri to’rtburchakning yuzi 5 dan iboratdir.
Ikkinchi masala uchun bosib o’tilgan yo’lni s, ketgan vaqtni t deb belgilasak, yo’lovchining tezligi v fizika kursidan ma'lum bo’lgan
v = s/t
matematik model bilan ifodalanadi. Bunda s va t boshlan-g’ich ma'lumot, v esa natijadir.
Uchinchi masalada x deb o’quvchilar sonini belgilasak, u
x/2+x/4+x/7+3=x
yoki 3x—84=0 ko’rinishdagi chiziqli tenglamaga ke-ladi. Bu yerda 3 va 84 boshlang’ich ma'lumotlarni, x esa natijani ifodalaydi.
To’rtinchi masala uchun oshkor ko’rinishdagi matematik model mavjud emas, shuning uchun ham bu masalani yechishda birinchi bosqichdan keyin to’g’ridan-to’g’ri uchinchi bosqichga o’tish mumkin.
Beshinchi masalada x ni barcha qo’ylarning soni deb belgilasak, uni topish
x- (x/8)2 = 12
ko’rinishdagi kvadrat tenglamani yechishga keladi. Umuman bu masalalar
ax2 +bx+c=0
kvadrat tenglama shaklidagi matematik model bilan ifodalanadi. Bunda a, b, c lar boshlang’ich ma'lumot bo’lsa, x (x1 x2 ) natija bo’ladi.
Shunday qilib, biz xodisalarni ifodalovchi matematik modellar bilan tanishdik. Albatta, hozir qurgan bu modellar juda sodda. Hayotda shunday murakkab masalalar uchraydiki, ular uchun matematik model yaratish juda ko’p kuch va vaqt talab etadi, ba'zi masalalarning esa modelini umuman tuzish mumkin emas.

Download 5,15 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   62




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish