Мавзу: Ёғоч ўймакорлиги

Тошкент ёғоч ўймакорлик мактаби

• Бу мактабга мансуб усталар ўйма нақшларни 1—2 қават қилиб ўядилар, кейинги вақтларда эса 3 қаватли ўймалар бажаришга ўтмоқдалар. Композиция жиҳатидан ўртача чуқурликда ўйиб, ўсимликсимон, геометрик, гулли гириҳ, ҳаттоки рамзий нақшлар бажарадилар. Пардознинг ҳамма турларини қўллайдилар. Улар кўпинча ёнғоқ, чинор, бук ёғочларини ишлатадилар

Хива ёғоч ўймакорлиги мактаби

• Хива ёғоч ўймакорлиги мактаби бошқа мактабларга қараганда ўйма нақшларнинг майдалиги, юзалиги, заминининг камлиги, нақшларнинг зичлиги ҳамда бадиий тузилиши жиҳатидан ўйноқлиги (ҳаракатчанлиги, динамикавийлиги), яъни новдаларни спиралсимон ишланиб ажойиб шакллар ҳосил қилиши билан фарқ қилади. Хива ўймакорлиги усталари кўпинча қайрағоч, терак ва чинор ёғочларини кўпроқ ишлатадилар. Улар ёғоч рангининг табиийлигини сақлаган ҳолда унинг юзасига ва заминига пахта, зиғир (Хоразмча — оқ ёғ) ёғи берилади. Хива ёғоч ўймакорлиги мактаби ўзининг монументаллиги билан машҳурдир. Хива нақшининг гўзаллиги, нақшларни турли чуқурликда ўйилиши орқали катта аниқликка ва уйғунликка эришишдадир. Усталар ёғочнинг табиий кўринишини сақлашга ҳаракат қилиб янги ўйма юзасини силлиқлаш, бўёқ суртиш ишларини қўлламаганлар. Ота Полвонов, Сапо Боқбеков ва бошқалар Хива мактаби усталаридандир.

Қўқон ва фарғона еғоч ўимакорлиги мактаби

• Қўқон усталари қутича, курси, ром ва бошқаларда калта бўртмали ясси ўймани, яъни паргори услубда ишлатиб келиб, архитектурада эшик, устунларга йирик чуқур нақшлар ўйиб ўзгача мактаб яратдилар. Бу мактаблар ўймаларининг монументаллиги, йириклиги, чуқурлиги, кўпқаватлилиги билан фарқ қилади. Қўқон ёғоч ўймакорлиги мактабини ривожлантиришда Қодиржон Ҳайдаров ва унинг шогирдлари катта ҳисса қўшдилар. Улар терак, ёнғоқ ва бук ёғоч материалларидан кўпинча фойдаланадилар. Усталар ўйилган рельефнинг фақат юзига тўқроқ ранг бериб кейин локлайдилар

Устун Давлат мукофоти лауреати наққош
Абдулла Болтаев, ўймакорлар Ота Полвонов ва Сапо Боғбековлар бажарган. 1937 йил