Mavzu: dori allergiyasi

Dorilar qo’zg’agan yuguruk sindromi
Bu o’tkir allergik reaksiya bo’lib, immunokompleks mexanizm bo’yicha taraqqiy qiladi va asosan dori kiritilganiga beriladigan vujudning javob reaksiyasi hisoblanadi.Klinik alomatlari sistemali qizil yugurukka o’xshab ketadi ammo klassik sistemali qizil yugurukdan farqli ravishda lunjlardagi “kapalak” simon dog’ , me’da ichak yaralari hamda diskoid shikastlanishlar , Reyno fenomeni, alopetsiya , buyraklar va asab tizimi shikastlanishlari kuzatilmaydi. Sabab bartaraf etilganidan bir necha kun o’tib umumiy ahvol yaxshi tomonga o’zgara boshlaydi.
Dori isitmasi
Bu o’tkir allergik reaksiya bo’lib, immunokompleks yoki hujayra vositali mexanizm bo’yicha taraqqiy qiladi va asosan dori kiritilganiga beriladigan vujudning javob reaksiyasi hisoblanadi.Boshqa isitmalardan farqli ravishda yuqori haroratga qaramasdan bemorning umumiy ahvoli qoniqarliligicha qoladi. Sabab bartaraf etilganidan bir necha kun o’tib umumiy ahvol yaxshi tomonga o’zgara boshlaydi.
Dori gipersezuvchanligi sindromi (DRYeSS sindromi)
Eozinofiliya hamda sistemali alomatlar bilan namoyon bo’luvchi bu holat hayot uchun xavfli bo’lib, uni yuzaga keltiruvchi sabablardan biri gerpes, sitomegalovirus, Epshteyn Barr viruslariining dori tomondan faolashuvi hisoblanadi. Mazkur sindrom davolash boshlanganidan 3 hafta-3 oy oralig’ida, boshqa mualliflar fikriga ko’ra 1-4 hafta oralig’ida taraqqiy qiladi.
Klinik jihatdan limfadenopatiya, isitma, teri toshmalari, ichki a’zolar shikastlanishlari , leykotsitoz va eozinofiliya bilan namoyon bo’ladi.Alomatlar sabab burtaraf etilganidan keyin ham bir necha hafta mobaynida saqlanib qolishi mumkin.
Mijoz roziligi bilan in vivo o’tkaziladigan provokatsion testlar
Yuqorida qayd eilganidek mijoz roziligi bilan o’tkaziladigan bunday testlar bemorda allergik reaksiyalar mutlaqo mavjud bo’lmagan yoki remissiyaga uchragan paytida o’tkaziladi.Preparatlar qo’llanish mahalida ruhiy va neyrogen buzilishlar kuzatilishi mumkin.Antigistaminlar, yallig’lanishshga qarshi gormonlar qo’llanilayotgan paytida mazkur testlarni qo’llab bo’lmaydi, chunki bunday mahali soxta manfiy javoblar olinishi mumkin.
Agar bemorda dorilarga gipersezuvchanlik aniqlansa u rejali ravishda allergolog shifokorga yuborilishi lozim.
Agar boshdan kechirilgan reaksiya og’ir kechsa( anafilaktik shok,toksik epidermal nekroliz, Stivens Jonson sindromi, o’tkir generallashgan ekzantematoz pustulyoz) unda kasallikning prognozi va davosi bo’yicha shifokorlar tomonidan konsilium o’tkazilishi lozim. Provokatsion testlar maxsus bilim malaka va tajribaga ega tibbiy xodim tomonidan o’tkazilishi lozim. Bunday testlarga quyidagilar kiradi:
-leykotsitlarning tabiiy emigratsiyasini tormozlovchi testlar (LTETT) A.D Ado tomonidan taklif etilgan bo’lib, antibiotiklarga, sulfanilamidlarga, mahalliy anestetiklarga va yallig’lanishshga qarshi vositalarga nisbatan o’tkaziladi.
-teri testlari.
Teri testlari DAlari uchun eng o’ng’ay usullardan hisoblanadi.
Agar zudlikda allergiya rivojlansa bunday bemorlarga allergiya bergan DV lari qo’llanishdan voz kechiladi. Ammo shunga qaramasdan teri testlarining axborotlilik darajasi ayrim hollarda kam bo’ladi.
Reaksiya boshdan kechirilganidan 4-6 hafta o’tib test o’tkazish maqsadga muvofiqdir.Natijalarni baholash 20-60 daqiqa ichida o’tkaziladi.
Sekin kechuvchi allergik reaksiyalarni diagnostikasi uchun dastavval applikatsion testlar qo’yiladi, manfiy reaksiya bo’lsa unda teri testlariga o’tiladi. Natijalar 72 soatga qadar baholanadi (PATCh diagnostika).
DA da teri testlarining kamchiliklari:
-faqat ayri dorivositalarigagina nisbatan mazkur testlar qo’llash mumkin, xolos
-soxta musbat reaksiyalar olinishi mumkin.
-DV larining metabolilariga nisbatan allergiya rivojlanishi ehimolini aniqlab bo’lmaydi.
Statsionar sharoitida allergolog –immunolog tomonidan o’tkaziladigan provokatsion testlarga yana quyidagilar kiradi:
-til osti testlari
-to’liq terapevtik dozani kiritish bilan o’tkaziladigan provokatsion testlar “oltin standart” hisoblanadi, chunki avval testlardagi kamchiliklarning o’rnini to’ldirib ketadi.