Мавзу. «Диншунослик фанининг предмети, мақсади ва вазифалари»

Мавзу. «Исломнинг Марказий Осиё минтақасидаги ўрни ва аҳамияти. Тарих ва ҳозирги замон»

• Режа:
• 1. Мовароуннаҳрда исломгача бўлган динларнинг жамият маънавий ҳаётидаги ўрни
• 2. Ўрта Осиё мутафаккирларининг қарашларида исломга муносабатлари ва маънавиятни ривожлантирилиши
• 3. Ислом олимларининг дунё илм-фанига қўшган хиссалари
• 4. Тараққиётнинг ҳозирги босқичи ва ислом маънавияти ривожига эътиборнинг кучайиши

Ўрта Осиё халқларининг исломгача бўлган даврда ўзларига хос муайян динлари (буддавийлик, зардуштийлик) ва маданиятлари анча ривожланган бўлиб, ислом дини бу худудга киритилганидан сўнг бу халқлар маданияти янада ривожланди ва бойиди. Бироқ исломни Моварауннаҳрга киритилиши осонликча бўлмай, бир қанча мураккаб жараёнларни енгиб ўтишига тўғри келди.

• Ўрта Осиё халқларининг исломгача бўлган даврда ўзларига хос муайян динлари (буддавийлик, зардуштийлик) ва маданиятлари анча ривожланган бўлиб, ислом дини бу худудга киритилганидан сўнг бу халқлар маданияти янада ривожланди ва бойиди. Бироқ исломни Моварауннаҳрга киритилиши осонликча бўлмай, бир қанча мураккаб жараёнларни енгиб ўтишига тўғри келди.
• Ўрта Осиё араб истилочилари томонидан забт этилиши VII аср охири ва VIII аср бошларида умавийлар сулоласи ҳукмрон бўлган 661-750-йилларда араблар ҳарбий юришининг иккинчи босқичига тўғри келади. Яъни VII асрнинг 70 йилларида Эрон худуди босиб олинганидан сўнг Ўрта Осиё (Мовароуннаҳр) ерларига ҳам ҳарбий юришни бошладилар. Маҳаллий халқлар арабларга қаттиқ қаршилик (халқ қўзғолонлари) кўрсатишига қарамасдан VIII аср ўрталаригача бу худуд босиб олинган ва аста-секин, ҳар хил йўллар билан ислом дини тарғибот қилинди.
• Ўрта Осиё халқлари ҳаётига ислом таълимотининг киритилиши муайян даражада ижобий рол ўйнаган. Жумладан, араблар ҳукмронлик қилган дастлабки асрларда илоҳиёт, фан, фалсафада араб тили ҳукмрон бўлган. Аммо кейинчалик маҳаллий халқларнинг ўз тилларида ҳам маданият ривожланиб, унга исломнинг таъсири кучли бўлган.