Mavzu: Dinning tarixiy shakllari va taraqiyot bosqichlari Reja: 1Diniy ong va uning shakilanish xususiyatlari. ”Milliy din” tushunchasi, uning moxiyati

Dafn etish jarayoni. Ibtidoiy odam o‘z
qarindoshlarini ko‘mishda maxsus marosimlar,
ma’lum tayyorgarlik udumlariga amal qilar edi:
jasadni qizil mineral bo‘yoq bilan qoplanar, uning
yoniga kundalik ehtiyoj buyumlari, zeb-ziynatlar,
asbob-anjomlar va h.k. qo‘yilar edi. Bularning bari
o‘z jamoa a’zolarini dafn etayotgan jamoa oxirat
mavjud ekanligi haqida ibtidoiy tasavvurlarga ega
bo‘lganligidan dalolat beradi.
Ov qilish. Bizga ma’lumki, arxeologik izlanishlar jarayonida er
yuzining turli joylaridagi g‘orlarda ibtidoiy odam tomonidan chizilgan
rasmlar topilgan. Fanga ma’lum bo‘lgan bu g‘orlardagi suratlarning
ko‘pchiligi ov sahnasi, odam va hayvonlarning tasvirlari, hayvon
terisini kiygan odamlar, yarim odam va yarim hayvon qiyofasidagi
mavjudot suratlaridan iborat. Bu suratlar dalolat qiladiki, ibtidoiy
odamlar o‘zlari va hayvonlar o‘rtasidagi tabiiy va g‘ayritabiiy
aloqalar mavjudligi haqidagi tasavvurlarga ega edilar. Bu bilan
birga marhum ajdodlarining ruhlari sehrli usullar bilan hayvonlar
hulqiga ta’sir etish imkoniyatiga ega deb bilar edilar. Bu tasavvurlar
tiriklar bilan marhumlar o‘rtasidagi vositachilar, ya’ni turli xildagi
sehrgarlar va shamanlar faoliyatining kelib chiqishiga sabab bo‘ldi.
Totemizm. Totem so‘zi - SHimoliy Amerikada yashaydigan Ojibva
qabilasi tilida «uning urug‘i» ma’nosini anglatadi. Uning mohiyati
«odamlarning hayvonot yoki o‘simlikning muayyan turlariga
qarindoshlik aloqalari bor», deb e’tiqod qilishdir. Ehtimol, ma’lum
bir jamoaning avvalda asosiy ozuqa manbaini tashkil qilgan
hayvon yoki o‘simlikka nisbatan e’tibor keyinchalik vujudga kelgan
qabilaning diniy tasavvurlarining asosiy shakllaridan biriga
aylangan bo‘lishi mumkin. Urug‘dosh guruhlar o‘zlarini umumiy
belgilari va totemlari bo‘lgan hayvon yoki o‘simlikdan kelib chiqqan
deb bilar edilar. Ammo bunday totemlar va odamlar orasidagi
aloqalar uzoq o‘tmishga tegishlidir va bilvosita ularning mavjud
bo‘lganligini faqatgina qadimgi rivoyatlar tasdiqlaydi. Masalan,
hozirgi davrgacha Avstraliya Aborigenlari orasida saqlanib qolgan
afsonalardan ularning tasavvurlarini bilib olish mumkin.