Mavzu: davlat maqsadli jamg’armalari va ularning davlat moliya tizimidagi o’rni va ahamiyati reja: Kirish

Download 0,58 Mb. bet 9/9 Sana 11.06.2022 Hajmi 0,58 Mb. #656019

Bog'liq
Kurs ishi Ashiraliyev Boburmirzo

Bu sahifa navigatsiya:

• 5 -jadval 2020 yil Davlat maqsadli jamg‘armalari byudjetlari (mlrd.so‘m) 11
• Ko‘rsatkichlar Yil boshiga qoldiq Daromadlar prognozi
• Davlat maqsadli jamg‘armalari bo‘yicha jami 5 535,9 34 633,2
• 4. Davlat maqsadli jamg’armalarini davlat moliya tizimidagi o’rnini oshirish yo’llari
• 6-jadval Konsolidatsiyalashgan byudjetning 2022 yilga prognozi va 2023-2024 yillardagi mo’ljallari, (trln. so’m) 12
• FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YHATI
• 2. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti asarlari va ma’ruzalari
• 3. Darslik va o’quv adabiyotlari

Ish haqidan	Ishchining ulushi
Ish beruvchining ulushi
Italiya	66 yil 7 oy	66 yil 7 oy	80,2	583	33,0	9,2	23,8
Xitoy	60	55/50	72	120	28,0	8,0	20,0
Rossiya	60	55	70	285	22,0	0,0	22,0
Yaponiya	65	65	82,1	717	16,8	8,4	8,4
Frantsiya	62,5	62,5	76	700	16,7	6,8	9,9
AQSh	67	65	79	1200	10,4	4,2	6,2
Kanada	65	65	82	667	9,9	5,0	5,0
Uzbekistan	60	55	74,6	55	32,8	8,0	24,8

Byudjetnomaga muvofiq, 2021-yilda Davlat byudjetining umumiy daromadlari 173,2 trln so’mni(YaIM ga nisbatan 24%), shu jumladan davlat soliq idoralari bo’yicha 128,2 trln so’mni va davlat bojxona idoralari bo’yicha 33 trln so’mni va Moliya vazirligi tushumlari 11,4 trln so’mni tashkil qilishi kutilmoqda.
2021 yilda tasdiqlangan 147,2 trln so’mlik parametr 26 trln so’mga ortig’i bilan bajarilishi ko’rsatilgan.
Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2021-yil 19-oktyabrdagi 02/5-100-sonli xati bilan qayta kiritilgan Qonun loyihasiga muvofiq, 2022-yil uchun Davlat byudjeti daromadlari (byudjetlararo transfertlar bilan birgalikda) jami 193,0 trln soʻm (YAIMga nisbatan 23%) miqdorida prognoz qilinmoqda, 2023-yilga moʻljal – 210,7 trln soʻmni (21,7%), 2024-yilga moʻljal – 246,7 trln soʻmni (22%) tashkil qilmoqda.
5 -jadval
2020 yil Davlat maqsadli jamg‘armalari byudjetlari (mlrd.so‘m)¹¹

№	Ko‘rsatkichlar	Yil boshiga qoldiq	Daromadlar prognozi	shundan трансферт	Xarajatlar	Yil ohiriga qoldiq
	Davlat maqsadli jamg‘armalari bo‘yicha jami	5 535,9	34 633,2	9 248,1	35 413,6	4 755, 5
1	Byudjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasi	4 284,9	31 424,2	8 000,0	31 959,0	3 750,1
2	Davlat va jamiyat ehtiyojlari uchun yer uchastkalarining olib qo‘yilishi munosabati bilan jismoniy va yuridik shaxslarga yetkazilgan zararlarni qoplash bo‘yicha markazlashtirilgan jamg‘armasi		215,8	134,8	215,8
3	"El-yurt umidi" jamg‘armasi	0,6	57,1	57,1	57,1	0,6
4	Bandlikka ko‘maklashish davlat jamg‘armasi	75,7	418,0	150,0	488,0	5,7
5	Jamoat ishlari jamg‘armasi	50,0	251,1	250,0	251,1	50,0
6	Xorijda mehnat faoliyatini amalga oshiruvchi shaxslarni qo‘llab-quvvatlash hamda ularning huquq va manfaatlarini himoya qilish jamg‘armasi	56,7	10,8		62,8	4,7
7	Tadbirkorlik faoliyatini qo‘llab-quvvatlash davlat jamg‘armasi	865,9	228,0	150,0	357,3	736,6
8	"Yoshlar — kelajagimiz" jamg‘armasi		407,0	200,0	407,0
9	Uzum etishtiruvchilar va vino tayyorlovchilarni qo‘llab-quvvatlash jamg‘armasi	5,5	175,0	40,0	180,5
10	Xotin-qizlarni va oilani qo‘llab-quvvatlash jamoat fondi		188,8	120,0	188,8
11	Axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini rivojlantirish jamg‘armasi		552,0		552,0
12	Turizm sohasini qo‘llab-quvvatlash jamg‘armasi	8,9	71,2		77,0	3,1
13	Davlat aktivlarini boshqarish, transformatsiya va xususiylashtirish jamg‘armasi	43,7	150,0		150,0	43,7
14	Bog‘dorchilik va issiqxona xo‘jaligini rivojlantirish jamg‘armasi		136,2	80,0	136,2
15	"O‘zbekbaliqsanoat" uyushmasining Baliqchilikni rivojlantirish jamg‘armasi	2,4	1,6		2,3	1,7
16	Respublika maqsadli kitob jamg‘armasi	141,6	248,4	66,2	230,7	159,3
17	Nogironligi bo‘lgan shaxslarni qo‘llab-quvvatlash jamg‘armasi		0,02		0,02
18	Tez tibbiy yordamni rivojlantirish jamg‘armasi		98,0		98,0

Qayta taqdim etilgan byudjet loyihasida Pensiya jamgʻarmasi daromadlari 2022-yil uchun 28,7 trln soʻm miqdorida yoki 2021-yilda kutilayotgan (25,6 trln soʻm) tushumlarga nisbatan 112,1 foizda rejalashtirilmoqda. Jamgʻarma daromadlarining 28,1 trln soʻmi (97,8 foiz) ijtimoiy soliq tushumlaridan, 568,5 mlrd soʻmi (2,0 foiz) boshqa daromadlardan va 50,0 mlrd soʻmi (0,2 foiz) soliqdan tashqari tushumlar hisobiga shakllanishi rejalashtirilgan.

Bandlikka koʻmaklashish davlat jamgʻarmasi ijtimoiy soliq tushumlaridan 2022-yil uchun 150 mlrd soʻm miqdorida yoki 2021-yilda kutilayotgan (125 mlrd soʻm) tushumlarga nisbatan 120 foizda rejalashtirilgan.


4. Davlat maqsadli jamg’armalarini davlat moliya tizimidagi o’rnini oshirish yo’llari
2022-yilga moʻljallangan byudjet siyosatining ustuvor yoʻnalishlar sifatida quyidagilar nazarda tutilgan:
- byudjet siyosatining ijtimoiy yoʻnaltirilganligini, jumladan sogʻliqni saqlash, taʼlim va ijtimoiy himoyani rivojlantirishni taʼminlash; yillik byudjetni shakllantirishda “natijaga yoʻnaltirilgan byudjet” tizimini bosqichma-bosqich toʻlaqonli joriy etish;
- Davlat byudjeti barqarorligini taʼminlash maqsadida, ilgʻor xorijiy tajribadan hamda xalqaro moliya institutlari ekspertlarining tavsiyalaridan kelib chiqqan holda soliq-byudjet siyosatining uzoq muddatli cheklovlari –“Fiskal qoidalar”ni ishlab chiqib, byudjet qonunchiligiga kiritish;
- byudjet ochiqligini yanada oshirish, byudjet mablagʻlari sarflanishida jamoatchilik nazoratini kuchaytirishni taʼminlash maqsadida aholining byudjet mablagʻlarini taqsimlash jarayonidagi faol ishtirokini yanada kengaytirish;
- byudjet xarajatlarini barqaror rivojlantirish maqsadlariga bogʻlash va shu orqali barqaror rivojlanish sohasidagi milliy maqsadlarga erishishni jadallashtirish;
- gender tenglikka erishishni byudjet jarayonlariga integratsiyalash orqali gender tenglikka yoʻnaltirilgan byudjetlashtirish tizimini amaliyotga bosqichma-bosqich joriy etish;
2022-yilgi konsolidatsiyalashgan byudjet xarajatlari 277,2 trln soʻm yoki YAIMga nisbatan 33,0 foiz miqdorida prognoz qilinmoqda. Davlat byudjeti xarajatlari 177,7 trln soʻmni (Davlat maqsadli jamgʻarmalariga oʻtkaziladigan transfertlardan tashqari), davlat maqsadli jamgʻarmalarining xarajatlari 58,0 trln soʻmni hamda Oʻzbekiston Respublikasi Tiklanish va taraqqiyot jamgʻarmasi xarajatlari 14,8 trln soʻmni (Davlat maqsadli jamgʻarmalariga oʻtkaziladigan transfertlardan tashqari) tashkil etadi.
Davlat maqsadli jamgʻarmalariga oʻtkazib beriladigan 24,9 trln soʻm miqdoridagi transfertlar alohida koʻrsatilgan.


6-jadval
Konsolidatsiyalashgan byudjetning 2022 yilga prognozi va 2023-2024 yillardagi mo’ljallari, (trln. so’m)¹²

2022-yil uchun Davlat byudjeti va davlat maqsadli jamgʻarmalari byudjetlarining xarajatlarini shakllantirish hisob-kitoblari tahlil qilinganda, byudjet loyihasi quyidagi usulda:

- 2021-yil va undan oldingi yillarda tasdiqlangan hamda 2021-yilda yakuniga yetkazilgan dasturlarni xarajatlar tarkibidan chiqarish;
- 2021-yil davomida xarajatlar strukturasida boʻlgan oʻzgarishlar (sohalar oʻzgarishi, yangi tashkil etilgan tashkilotlar)ni hisobga olish;
2021-yildagi hamda 2022-yilda koʻzda tutilgan ish haqi, kommunal toʻlovlar, yoqilgʻi va boshqa mahsulotlarni narxlarining oshish indekslarini 2021-yil uchun tasdiqlangan xarajatlarga qoʻllash orqali shakllantirilganligi maʼlum boʻldi.


Xulosa
Maqsadli fondlar tushunchasi jahon tajribasida ilk davlatchilik shakllari
uzaga kelgan davrlarda paydo bo`lganligini inobatga olsak, ularning bugungi
kunda rivojlanganlik darajasi tabiiy holdir. Ular tajiribasidan maqsadli foydalanish
esa, rivojlanayotgan davlatlar iqtisodiyotida yaxshi samara berishi mumkin.
Amaliyotdan ma'lum bo`lishicha, g`arb mamlakatlarida fondlar va notijorat
tashkilotlarning vakolatli mulk negizida tuzish keng tarqalgan. Bu tashkilotlar
byudjetga bir qator manbalar: ta'sischilarning ta'sis hujjatida belgilangan
tushumlar, hukumat subsidiyalari va soliq to` lashdagi imtiyozlari kurinishida,
a'zolarning badallik vznoslari va ixtiyoriy badallari, tashkilotlar va jismoniy
shaxslarning mulkiy badallari va xayriya ulushlari hisobidan, notijorat tashkilotlar
tuzilishiga sabab bo`lgan ijtimoiy maqsadlarga erishish uchun zarur bo` lgan
tadbirkorlik faoliyatidan olingan tushumlar, aksiya, obligatsiya va boshqa qimmatli
qog`ozlardan olinadigan dividendlardan olinadigan daromadlardan shakllandi.
Huquqiy maqomiga ko`ra maxsus fondlar davlat va mahalliy fondlarga
ajratiladi. Bizdagidan farqli o`laroq, bir qator davlatlar (AQSH, Kanada)da
mahalliy hokimiyat organlari ham maxsus fond tashkil qilish huquqiga ega. Davlat
maxsus fondlari markaziy hokimiyat ixtiyorida bo` ladi. Bularga eng muhim
fondlar: investitsiya, valyuta, ijtimoiy sug`urta va boshqa jamg`armalarni
kiritishimiz mumkin.
Oxirgi o’n yillik davr davomida Xamdo’stlik davlatlarining pensiya
ta’minoti sohasida muhim o’zgarishlar yuz berdi. Pensiya to’g’risida milliy qonun
hujjatlari ishlab chiqildi. Davlat nafaqa tizimining sug’urta tamoyillariga o’tishi
amalga oshirildi. MDX mamlakatlarida o’zining moliyaviy asosi bo’lgan
Byudjetdan tashqari Pensiya jamg’armalariga tayanadigan yangi pensiya tizimlari
yaratildi.
Mamlakatimizda so`nggi yillarda davlat maqsadli jamg`armalari moliyaviy
resurslaridan oqilona foydalanishga katta e’tibor qaratilmoqda. Ularning
investitsion faolligini qo`llab quvvatlash tobora davlat siyosati darajasiga
ko`tarilmoqda. Jumladan, fuqarolarning jamg`arib boriladigan pensiya ta’minoti
negizida shakllangan moliyaviy mablag`lardan investitsion maqsadlarda
foydalanishga keng yo`l ochib berilgan. Xususan, “Jamg‘arib boriladigan pensiya
tizimi mablag‘larini investitsiya va kredit resurslari sifatida joylashtirish tartibi
to‘g‘risida”gi Nizomda Xalq bankining JBPT mablag`laridan investitsion
maqsadlarda foydalanish imkoniyatlari va shartlari bayon etilgan.
Respublika Yo`l jamg`armasi o`z oldiga qo`yilgan maqsadlarni amalga
oshirishda doimiy ravishda xorijiy investitsion fondlar va investorlar bilan
hamkorlikni yo`lga qo`yib kelmoqda. Ushbu hamkorlik negizida xalqaro tajriba
almashinuvi, kapoitalning samarali taqsimoti, yangi ish o`rinlari, mahalliy
mutaxassislarning xorijda malaka oshirishi, va eng muhimi, bajarilayotgan
ishlarning jahon standartlari darajasida bo`lishiga erishish mumkin.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YHATI

1. Me’yoriy-huquqiy hujjatlar
1. O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi. 1992-yil 8-dekabr.
2. O’zbekiston Respublikasining Byudjet kodeksi. (O’zbekiston
Respublikasi qonun hujjatlari to’plami, 2013-y.
3. O’zbekiston Respublikasining 1993-yil 3-sentyabrdagi “Fuqarolarning
davlat pensiya ta’minoti to’g’risida”gi Qonuni.
4. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 7-fevraldagi
“O’zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo’yicha Harakatlar strategiyasi
to’g’risida”gi PF-4947-sonli Farmoni.
5. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2006-yil 11-maydagi 3751-sonli
“O’zbekiston Respublikasining Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasini tashkil etish
to’g’risida”gi Farmoni.
6. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 18-martdagi “Moliya
organlari faoliyatini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi PQ-
2847-sonli Qarori.
7. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 24-avgustdagi
“O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzurida byudjetdan tashqari ta’lim va
tibbiyot muassasalarining moddiy-texnik bazasini rivojlantirish jamg’armasini
tashkil etish to’g’risida”gi PQ-3242-sonli Qarori.
8. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 29-dekabrda PQ-3454
sonli “O’zbekiston Respublikasining 2018 yilgi asosiy makroiqtisodiy
ko’rsatkichlari prognozi va Davlat byudjeti parametrlari to’g’risida”gi Qarori.
9. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2008-yil 5-martdagi 811-sonli
“O’zbekiston Respublikasining Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasi faoliyatini
yanada kengaytirish hamda resurs bazasini mustahkamlash chora-tadbirlari
to’g’risida”gi Qarori.
10. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2006-yil 16-mayda 350-sonli
“O’zbekiston Respublikasining Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasi faoliyatini
tashkil qilish chora-tadbirlari to’g’risida”gi Qarori.
11. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2009-yil 10-
martdagi 61-sonli “O’zbekiston Respublikasining Tiklanish va taraqqiyot
jamg’armasi tomonidan investitsiya loyihalarini birgalikda moliyalashtirish uchun
tijorat banklariga kredit liniyalarini ochish tartibi to’g’risidagi nizomni tasdiqlash
haqida”gi Qarori.
2. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti asarlari va ma’ruzalari
12. Mirziyoyev Sh.M. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan
birga quramiz. – Toshkent: “O’zbekiston” NMIU, 2017. – 488 b.
13. Mirziyoyev Sh.M.Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib-intizom va shaxsiy
javobgarlik – har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo’lishi kerak. –
Toshkent: “O’zbekiston” NMIU, 2017. – 104 b.
3. Darslik va o’quv adabiyotlari
14. Vahobov A.V., Malikov T.S Moliya: umumnazariy masalalar. O’quv
qo’llanma. – T.: “IQTISOD-MOLIYA”. 2008. – 285 b.
15. Malikov T.S., Vahobov D.R. Moliya: chizmalarda. O’quv qo’llanma. –
T.: “IQTISOD-MOLIYA”, 2010. – 660 b.
16. Malikov T.S., Xaydarov X.N. Moliya: umumdavlat moliyasi. O’quv
qo’llanma. T.: “IQTISOD-MOLIYA”. 2009. – 556 b.
17. Malikov T., Xaydarov N. Davlat byudjeti. – T.: “IQTISOD–MOLIYA”,
2007. – 420 b.
18. Mamatov B.S. Pensiya jamg’armasi faoliyati. – T.: “Barkamol fayz
media”, 2017. – 282 b.
19. Ботиров А., Юлдашева Н. Местные бюджеты. Учебно-методическое
пособие. – Ташкент: ТФИ, 2015. – 180 c.
20. QosimovaG.A. Ijtimoiysiyosatningasosiyyo’nalishlari. Monografiya.– T.: “IQTISOD-MOLIYA”. 2008. – 145 b.
21. G’aybullaev O. O’zbekiston Respublikasida byudjet tizimi va jarayoni. –
Toshkent: “Baktria press”, 2015. – 168 b.
22. Nurmuxamedova B.I., Kabirova N.V. Moliya. – T.: “IQTISODMOLIYA”, 2014. – 245 b.


Internet saytlari
23. www.mf.uz (O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi).
24. www.stat.uz (O’zbekiston Respublikasi Davlat statistikasi qo’mitasi).
25. www.oecd.org (Ijtimoiy hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti).
26. www.lex.uz (O’zbekiston Respublikasi milliy qonunchiligi);

Download 0,58 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: