Mavzu ”dasturini yaratishda Borland Delphi 7 dasturining imkoniyatlari

В5-rasm. O’rnatish jarayoni yakunlandi


Ishni boshlash
Delphi oddiy usul bilan ishga tushiriladi, ya’ni, Windows da Start (Пуск) menyusidan Programs (Программы) bo’limidagi Borland Delphi 7 satridan Delphi 7 buyrug’i tanlanadi (-rasm).

-rasm. Delphi ni ishga tushirish
Delphi ning ishchi muhiti beshta oynadan iborat (B7-rasm):

• 
  Bosh oyna — Delphi 7;
  
• 
  Bosh ishchi forma oynasi — Form 1;
  
• 
  Ob’yekt hususiyatlarini taxrirlash oynasi — Object Inspector;
  
• 
  Ob’yektlar ro’yxatini ko’rish oynasi — Object TreeView;
  
• 
  Kodlarni taxrirlash oynasi — Unitl.pas.
  

В7-rasm. Delphi ishchi muxiti
Bosh oynada (-rasm) buyruqlar menyusi, uskunalar paneli va komponentlar palitrasi joylashgan
Bosh ishchi forma (Form1) yaratiluvchi ilovaning bosh oynasi hisoblanadi.

Dasturlash ta’minoti ikkiga bo’linadi: sistemali va amaliy.

Sistemali dasturlash ta’minotini operatsion sistemani tashkil etadi. Qolgan dasturlar amaliy dasturlash ta’minoti hisoblanadi va qisqacha ilova deb ataladi.



-rasm. Bosh oyna


Object Inspector oynasi ( -rasm) - ob’yektlarning xususiyatlarining qiymatlarini taxrirlash uchun mo’ljallangan.
vizual loyihalash atamalarida ob’yektlar - bu muloqot oynalari va boshqaruv elementlaridir (kiritish va chiqarish maydonlari, buyruq tugmalari va boshqalar).
Ob’yekt xususiyati - ob’yektning ko’rinishi va joylashishini aniqlovchi tavsiflardir. Masalan, Width va Height xususiyatlari formaning o’lchamlari (balandligi va kengligi)ni, Top va Left xususiyatlari formaning ekranda joylashgan o’rnini, caption esa sarlavha matnini beradi.



-rasm. Object Inspector oynasi



В10-rasm. Kodlarni taxrirlash oynasi

Kodlarni taxrirlash oynasida (B10-rasm) dastur matni yoziladi.

Tuzilgan dasturni EXM xotirasida saqlash uchun asosiy menyuning File bandidan foydalaniladi.

Dasturni kompilyatsiya qilish uchun asosiy menyuning RUN bandidan foydalaniladi. Agar dasturda xatoliklar bo'lsa, kompilyatsiya qilish jarayоnida bu xatoliklar ko'rsatib boriladi. Agar xatolik bo'lmasa, dastur ishga tushadi.Delphi dasturlash tilini ishga tushirilganda ekranda quyidagi muxit hosil bo'ladi: ( - rasm)

- rasm

Delphi asosiy menyu bandlari vazifalari Microsoft offis standart dasturlarining menyu bandlari vazifalaridan deyarli farqlanmaydi va ulardan foydalanishtartibi ham xuddi shunday saqlanadi.
Ob`ektlar inspektoridan foydalanish:
Windows uchun tuzilgan programmaning ichki tuzilishi konsol programmalarning ichki tuzilishidan farqlanadi. Dastur bajarilishida kalit so'zlar bo'lgan begin va end orasiga olingan operatorlarni windows boshqacha shaklda boshqaradi, yani ularni hodisa deb qaraydi. Har bir hodisaning o'ziga mos xossalari mavjud. Dasturlashda bu xossalardan keragini tanlab ishlatiladi. Bu tanlash ob`ektlar inspektorida qilinadi. Ob`ektlar inspektori ikki qismdan iborat Properties yani xodisalar va Events xossalar. Delphi ning xarakterli tomoni shundan iboratki, agar biz biror kompanentadan foydalansak, ob`ektlar inspektori unga mos xodisalarni ajratib ko'rsatib turadi. Masalan biz biror yangi forma xosil qilgan bo'lsak, ob`ektlar inspektorida captionda Form1 yоzuvi turadi. Agar biz xoxlasak Form1ning o'rniga yangi o'zimizning programmaga mos nomimizni berishimiz mumkin. Har bir komponentaga obektlar inspektorida unga tegishli xodisa va shu xodisaga mos xossalar bo'ladi.