Mavzu byudjet−soliq (fiskal) sektori 1 “Davlat boshqaruv organlari” tushunchasi

Mablag‘ ajratish. 

Buxgalterlik  hisobiga  olishda  summar  tushumlari  musbat  olingan  naqd  pullar 

umumiy  tо‘lovlarga  barobar  bо‘lishi  kerak.  Musbat  naqd  pullarni  jamg‘arish,  shuni  qayd 

etish  kerakki,  “umumiy  tushumlar”  yangi  olingan  zayomlarni  о‘z  ichiga  oladi,  “umumiy 

tо‘lovlar”  eski  zayomlarning  о‘zini  о‘z  ichiga  oladi.  Analiz  qilish  uchun  operatsiyalarni 

defitsit  miqdorini  aniqlaydigan  (yoki  ijobiy  saldoni),  defitsitga  mablag‘  ajratadigan  (yoki 

ijobiy  saldoga)  turlarga  ajratsa  bо‘ladi.  SGF  bо‘yicha  qо‘llanmaydi  quyidagi  aniqliklar 

qо‘llaniladi: 

Defitsitni umumiy  miqdorining ijobiy saldosi (daromaddan olingan transfertlar) – ( 

xorijiy  xarajatlardan  qarzni  tо‘lash  uchun  ushlab  qolinadigan  kreditlar).  Bu  moddalar 

“chiziq ustida”, qolgan moddalar “chiziq ostida” joylashgan bо‘lib, “mablag‘ ajratish” deb 

ataladi.  Buni  quyidagicha  yozish  ham  mumkin:  defitsitning  umumiy  miqdori  ijobiy 

saldoning  mablag‘  ajratishning  (zayomlari  –  amortizatsiya)  –  (naqd  pullarning  toza 

kо‘payishi). 

Davlat  tomonidan  pulni  aylanishga  chiqarish  va  davlat  о‘ziga  shu  kо‘payish  va  tez 

jamg‘arma depozitlar bо‘yicha mas’uliyatni olishi moliyaviy muassasasining vazifasi deb 

---

qaraladi  va  shu  manbalardan  har  qanday  kelayotgan  mablag‘lar  moliyaviy  muassasadan 

tushayotgan bо‘lib hisoblanadi. 

Davlat boshqaruv idoralarining mablag‘ ajratishi ichki mablag‘ ajratishga bо‘linadi. 

Ular  rezidentlardan  tushadi.  Tashqi  mablag‘  ajratishi  rezident  emaslardan  olinadi. 

Keyinchalik  bu  kategoriyalar  qarz  oluvchi  majburiy  turi  qarzli  vositalar  turi  bо‘yicha 

klassifikatsiyalanadi. 

Iqtisodiy  va  moliyaviy  tahlilda,  qarz  oluvchilar  majburiyatlari  tasnifi  turi  ma’qul, 

chunki bunda qarz oluvchilar majburiyatlari talab guruhiga birlashgan iqtisodiy xarakterga 

ega. 

Agar  u  yoki  bu  qarzli  vositalar  boshqa  moliyaviy  dasturlashtirish  guruhlanishiga 

kirsa, muayyan imkoniyatlarga ega bо‘ladi.