Mavzu byudjet−soliq (fiskal) sektori 1 “Davlat boshqaruv organlari” tushunchasi

---

MAVZU-4. BYUDJET−SOLIQ (FISKAL) SEKTORI 

 

4

.

1 “Davlat boshqaruv organlari” tushunchasi 

“DMO  bо‘yicha  qо‘llanma”ning  boshidayoq  davlat  boshqaruv  organlari  (DBO) 

funksiyalariga  izoh  beriladi:  imtiyozli  bozor  xizmatlarni  taklif  qilish  yо‘li  bilan  davlat 

siyosatini  olib  borish  va  daromadlarni,  asosan,  boshqa  sektorga  solingan  soliq  hisobidan 

qayta taqsimlash. 

Davlat  sektori,  funksiyalari  ushbu  izohga  mos  keluvchi  tuzilmaviy  birliklarni  о‘z 

ichiga oladi. Davlat boshqaruv sektorlari quyidagilardan iborat: 

−

 

huquqiy jihatdan butun davlat hududida kuchga ega bо‘lgan markaziy hukumat; 

−

 

davlat  hududining  bir  bо‘lagida  markaziy  hukumatga  bog‘liq  bо‘lmagan  holda 

vakolatga ega bо‘lgan shtatlar, viloyatlar, regionlar hokimiyati; 

−

 

turli kichik ma’muriy birliklar hududida mustaqil vakolatga ega bо‘lgan mahalliy 

boshqaruv organi; 

−

 

faqat  davlat  hududida  soliqqa  tortish  va  davlat  xarajatlari  sohasidagi  ba’zi 

funksiyalarni bajaruvchi har qanday milliy boshqarmalar. 

Ijtimoiy ta’minot fondlari, yuqorida izohlangan kо‘rinishda davlat sektoriga tegishli 

bо‘ladi. Ularga markaziy hokimiyat yoki davlat boshqaruv sektorining alohida subyektlari 

sifatida emas, balki bu fondlar amal qiladigan darajadagi davlat boshqaruv organlari sifatida, 

davlat  boshqaruv  organlari  darajasiga  tegishli  bо‘lgan  tashkilotlarga,  ularning  bir  bо‘lagi 

sifatida  qaraladi.  Bunday  tashkilotlarga  misol  tariqasida  davlat  boshqaruv  organlarining 

nashriyotchilik xizmatlari, jamoatchilik binolaridagi davlat oshxonalari, shuningdek davlat 

sektoridagi ishchilarga ijaraga beriladigan turar joylarni olish mumkin. 

Davlat tashkilotlari davlat sektoridan alohida qaraladi. Davlat mulki hisoblanuvchi va 

davlat  tomondan  boshqaruvchi  va  davlat  tomonidan  boshqariluvchi  ishlab  chiqarish 

birliklari  va  korporatsiya  hisoblangan  yoki  davlat  sektori  tovar  va  xizmatlarining  ma’lum 

hajmini sotuvchi joriy birliklar, moliyaviy tashkilotlar sektorining davlatga tegishli bо‘lgan 

qismi  sifatida  qaraladi.  Bunga  misol  qilib,  milliylashtirilgan  yoki  davlat  tomonidan  asos 

solingan, davlat mulki hisoblangan temir  yо‘l, aviakompaniyalar, pochtani olish mumkin. 

Joriy,  tez  va  jamg‘arish  depozitlarini  qabul  qiluvchi  yoki  majburiyatlarni  tо‘lovchi  va 

bozorda moliyaviy aktivlarga ega bо‘luvchi davlatga tegishli bо‘lgan yoki davlat tomonidan 

boshqariladigan moliyaviy muammolar, moliyaviy tashkilotlar sektorining davlatga tegishli 

---

qismi sifatida qaraladi. Shu sektorga shartli ravishda davlat boshqaruv organlarining bо‘lagi 

sifatida qaralmaydigan Markaziy Bankni ham kiritish mumkin.