Mavzu: byudjetdan tashqari pensiya jamg’armasi va unga to’lovlar hisobi

Yoshga doir pensiyalar Fuqarolarga ma’-lum yoshga etgan-larida, ijtimoiy faoliyat muddatiga va muayyan yoshga etganligiga karab butun umrga tayinlanadi

Nogironlik pensiyalari Fuqarolarga mehnat faoliyatini amalda uzoq muddatga yoki butunlay yo’qotish munosabati bilan tayinlanadi: uni tayinlash tartibi nogironlik sabablari va guruhlariga, fuqaroning ish xaki va ijtimoiy faoliyat muddatiga bog’liq boladi

Boquvchisini yo’qotganlik pensiyalari Fuqaroning boquvchilari vafot etishi tufayli tuxtab kolgan daromad manbaitirikchilik vositalari urnini ma’lum darajada bulsada koplash yuli sifatida oilaning mexnatga layokatsiz a’zolari uchun tayinlanadi


1-chizma. O‘zbekiston Respublikasida davlat pensiyalarining turlari⁶
O‘zbekiston Respublikasi fuqarolari ushbu Qonunda nazarda tutilgan tartibda davlat tomonidan pensiya bilan ta’minlanish huquqiga egadirlar. Respublika hududidan tashqarida yashab turgan O‘zbekiston Respublikasining fuqarolarini pensiya bilan ta’minlash O‘zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomalari asosida amalga oshiriladi. O‘zbekiston Respublikasida doimiy yashab turgan chet el fuqarolari va fuqaroligi bo‘lmagan shaxslar, O‘zbekiston Respublikasi fuqarolari bilan teng ravishda pensiya olish huquqiga egadirlar. Ish stajiga ega bo‘lmagan fuqarolar va ularning oilalari ushbu Qonunga binoan davlat pensiyalari olish huquqiga ega emaslar. Ularning ijtimoiy ta’minlanish tartibini O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi belgilab qo‘yadi.
O‘zbekiston Respublikasida davlat pensiyalarining quyidagi turlari belgilanadi (2- chizma):
 yoshga doir pensiya;
 nogironlik pensiyasi;
 boquvchisini yo‘qotganlik pensiyasi. O‘zbekiston Respublikasi “Fuqarolarning davlat pensiya ta’minoti to‘g‘risida”gi Qonunning 25-moddasiga asosan, pensiya miqdorini tarkibini 2-rasm orqali ko‘rish mumkin.

3.2-rasm. O‘zbekiston Respublikasida pensiya tarkibining tuzulishi⁷

Fuqarolar pensiya olish huquqi paydo bo‘lganidan so‘ng istalgan paytda pensiya tayinlashni so‘rab murojaat etishlari mumkin. Davlat pensiyalarining turli xillarini olish huquqiga ega bo‘lgan fuqarolarga ularning o‘zlari tanlagan bitta pensiya tayinlanadi. Harbiy xizmatchilarni, shuningdek ichki ishlar organlarining boshliqlar va oddiy xodimlar tarkibidan bo‘lgan shaxslarni hamda ularning oila a’zolarini pensiya bilan ta’minlash shartlari, normalari va tartibi O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari bilan belgilanadi. Ularga ushbu Qonunda nazarda tutilgan asoslarda pensiyalar olish huquqi ham beriladi.