Mavzu: Buxgalteriya hisobini tashkil etish asoslari

Ishlab chiqarish va sotish dinamikasini tahlil qilish

U ishlab chiqarish va sotish dinamikasini o'rganishdan, bazaviy va zanjirli o'sish va o'sish sur'atlarini hisoblashdan boshlanadi. Ushbu tahlil ma'lum yillar davomida ishlab chiqarish va sotish hajmi qanday o'zgarganligini ko'rsatadi. Agar ishlab chiqarishning o'sish sur'ati mahsulotlarni sotish tezligidan ancha yuqori bo'lsa, bu sotilmagan mahsulotlar korxona omborlarida to'planib, xaridorlar tomonidan to'lanmaganligini ko'rsatadi.Mahsulot ishlab chiqarish va sotishning o'rtacha yillik o'sish sur'ati (o'sishi) geometrik o'rtacha yoki arifmetik o'rtacha og'irlik bo'yicha hisoblab chiqilishi mumkin. Ushbu tezisda men o'rtacha og'irlikdagi geometrik vositalardan foydalanaman.Rejani bajarmaganlik sabablarini aniqlash uchun shartnoma majburiyatlarini bajarish bo'yicha faoliyat baholanadi.

Shartnoma majburiyatlarining bajarilish foizi shartnoma majburiyatlarini etkazib berishning rejalashtirilgan hajmi (OPPL) va uning bajarilishi (OPN) ni rejalashtirilgan hajmga (OPPL) bo'lish orqali hisoblab chiqiladi:

Kdp = (Oppl - Omn) / Oppl

Mahsulotlarning qisqa vaqt ichida etkazib berilishi nafaqat korxonaning natijalariga, balki savdo tashkilotlari, tegishli korxonalar, transport tashkilotlari va boshqalarning ishiga salbiy ta'sir ko'rsatmoqda. Amalga oshirilishini tahlil qilishda davlat buyurtmasi bo'yicha majburiyatlarni bajarishga, kooperativ ravishda etkazib berish va mahsulotlarni eksport qilishga alohida e'tibor qaratish lozim.

Tovar ishlab chiqarishda mehnat, xom ashyo, texnik, texnologik, moliyaviy va boshqa resurslardan samarali foydalanish zarur. Assortimentni shakllantirish tizimi quyidagi asosiy fikrlarni o'z ichiga oladi.

- mijozlarning hozirgi va kelajakdagi ehtiyojlarini aniqlash:

- ishlab chiqarilgan yoki ishlab chiqarish rejalashtirilgan mahsulotning raqobatbardoshligini baholash;

- mahsulotning hayotiy tsiklini o'rganish va yangi, yanada ilg'or mahsulot turlarini joriy etish va eskirgan va iqtisodiy jihatdan samarasiz mahsulotlarni ishlab chiqarish dasturidan olib tashlash uchun o'z vaqtida choralar ko'rish;

- iqtisodiy samaradorlikni va mahsulot assortimentining o'zgarishi xavfi darajasini baholash.

Mahsulotlar assortimentini tuzish rejasini bajarmaganligiga ta'sir qiluvchi asosiy sabablar ichki (ishlab chiqarishni tashkil etishdagi kamchiliklar, uskunalarning texnik holati, ishlamay qolish, avariyalar, mablag'larning etishmasligi, boshqaruv tizimidagi kamchiliklar va moddiy rag'batlantirish) va tashqi (bozor sharoitlari, ma'lum turlarga bo'lgan talabning o'zgarishi). mahsulotlar, moddiy-texnik ta'minotning holati, ishlab chiqarish uskunalarini o'z vaqtida ishga tushirish) omillari:

- qiymat ko'rinishida ishlab chiqarish hajmi;

- material iste'moli;

- sotiladigan mahsulotlarning tannarxi;

- foyda;

- rentabellik.

Agar qimmatroq mahsulotlarning ulushi ko'payib ketsa, u holda qiymat ishlab chiqarish hajmi oshadi va aksincha. Xuddi shu narsa yuqori rentabellik ulushining ko'payishi va mos ravishda past rentabelli mahsulotlar ulushining kamayishi bilan foyda hajmida sodir bo'ladi.Tarkibiy omilning mahsulot ishlab chiqarish qiymatining o'zgarishiga ta'sirini hisoblash o'rtacha og'irlikdagi narxlar (agar mahsulotlar bir hil bo'lsa) yordamida amalga oshirilishi mumkin. Buning uchun avval mahsulotning haqiqiy tarkibini hisobga olgan holda o'rtacha og'irlik narxini aniqlang, so'ngra rejalashtirilgan va ular orasidagi farq shartli ravishda real ishlab chiqarish hajmiga ko'paytiriladi:Ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar sifatini tahlil qilish metodologiyasiMahsulotlar sifati sanoat korxonalari faoliyatining muhim ko'rsatkichidir. Uning o'sishi raqobat, bozor mavqeini egallash va saqlab qolish shakllaridan biridir. Mahsulot sifatining yuqori darajasi mahsulotga talabni oshirishga va nafaqat sotish hisobiga, balki yuqori narx tufayli ham foyda miqdorini oshirishga yordam beradi.

Korxonalarda tahlil qilish kerak:

- mahsulot sifati;

- sertifikatlangan mahsulotlarning nisbati;

- xalqaro standartlarga javob beradigan mahsulotlar ulushi;

- eksport qilinadigan mahsulotlar ulushi, shu jumladan yuqori rivojlangan sanoat mamlakatlariga.

Individual (bitta) ko'rsatkichlar - mahsulot sifati uning xususiyatlaridan birini tavsiflaydi:

- foydali (sutdagi yog 'miqdori, ko'mirning kul miqdori, rudadagi temir miqdori, oziq-ovqat mahsulotlaridagi protein miqdori);

- ishonchlilik (chidamlilik, ish vaqti);

- ishlab chiqarish qobiliyati, ya'ni. dizayn va texnologik echimlarning samaradorligi (mehnat zichligi, energiya zichligi);

- mahsulotlar estetikasi.

Bilvosita ko'rsatkichlar - past sifatli mahsulotlar uchun jarimalar, rad etilgan mahsulotlarning hajmi va o'ziga xos og'irligi, nikohdan qilingan yo'qotishlar va boshqalar.

MAVZU: FONDLAR VA MOLIYAVIY NATIJALARNI HISOBGA OLISH

KORXONANING FONDLARI VA ULARNI HISOBGA OLISH VAZIFALARI

Bozor munosabatlarining rifojlanishi korxona faoliyatini moliyaviy ta’minlashga, mablag‘lar tarkibi va tuzilishida o‘zgarishlar sodir bo‘lishiga olib keladi. Bunday sharoitda korxona ishlab chiqarish xo‘jalik faoliyatini amalga oshirish uchun o‘zining mablag‘lariga ega bo‘lishi lozim. Bular esa xususiy kapital deb yuritiladi.

Xususiy kapital xo‘jalik yurituvchi korxonaning (subyekt) aktivi va majburiyatlari o‘rtasidagi farqni aks ettiradi. O‘z navbatida xususiy kapital ikki guruhga bo‘linadi.

1. Qo‘yilgan (investitsiya) kapital.

2. Taqsimlanmagan foyda.

Xususiy kapital ishlab chiqarish va mulk egasiga to‘lash, qo‘shimcha investitsiya va faoliyatning natijalariga bog‘liq holda ko‘payishi yoki kamayishi mumkin. Xususiy kapital tarkibiga quyidagilar kiradi.

1. Ustav kapitali.

2. Qo‘shilgan kapital.

3. Zaxira kapitali.

4. Grantlar va subsidiyalar.

5. Kelgusidagi xarajatlar va to‘lovlar zaxirasi.

6. Taqsimlanmagan foyda

Barcha mulk shakllaridagi korxonalarda kapital, rezervlar va taqsimlanmagan foyda bo‘yicha buxgalteriya hisobining vazifalari quyidagilardan iborat:

– ustav kapitalining shakllanishi va undan foydalanishni nazorat qilish;

– korxona muassislari, kapitalning shakllanish bosqichlari va aksiyalar turlari bo‘yicha axborot to‘plash;

– ustav kapitalining holati va harakati xususida hisobot tuzish bo‘yicha ma’lumotlar olishni ta’minlash;

– qo‘shilgan kapital hamda rezerv kapitalining shakllanishi bilan bog‘liq muomalalarni o‘z vaqtida hisobda aks ettirish;

– korxona sof foydasining shakllanishi va uning taqsimlanishini o‘z vaqtida hisobga olish hamda nazorat qilish.

USTAV FONDINING TASHKIL ETILISHI VA UNI HISOBGA OLISHNING XUSUSIYATLARI

Ustav kapitali – ta’sis hujjatlarda belgilangan korxona mulkini tashkil etishda, uning faoliyatini bir maromda yurgizishda ta’sischilarning (qatnashchilarning) pul ifodasida qo‘ygan mablag‘larining (ulushlari, nominal qiymatidagi aktsiyalari) yig‘indisidan iborat

Ustav kapitalining hajmi ustavdagi ro‘yxatdan o‘tkazilgan summadan oshib ketishi mumkin emas. Korxona Ustav kapitalining ko‘payishi yoki kamayishi faqat ta’sischilar qarori bilan korxona Ustavi va boshqa ta’sis hujjatlariga o‘zgartirishlar kiritilgandan keyingina amalga oshirilishi mumkin.

Ustav kapitalining holati va harakati passiv 8510 – «Ustav kapitali» (fondi) schyotida hisobga olinadi va quyidagi subschyotlardan iborat:

8310-«Oddiy aksiyalar».

8320-«Imtiyozli aksiyalar».

8330-«Ulushlar va omonatlar».

Ustav kapitali (fondi)ning analitik hisobi xo‘jalik yurituvchi subyektning har bir ta’sischisi bo‘yicha alohida yuritiladi.

8510-«Ustav kapitali» (fondi) schyoti boshqa schyotlar bilan quyidagicha aloqada bo‘ladi.

T/r.	Muomalalar mazmuni	Schyotlar aloqasi
		D	K
1	Ustav kapitalining tasdiqlanishi subyekt ro‘yxatdan o‘tkazilgandan keyin ta’sis hujjatlarida ko‘rsatild	4610	8310 8320 8330
2	Taqsimlanmagan foydaning bir qismi ustav kapitalini ko‘paytirishga o‘tkazildi	8710	8310 8320
3	Ustav kapitalining kamayishi, aksiyaning nominal qiymatining kamayishi, korxona ta’sischilariga ulushlarning qaytarilishi aks ettiriladi	8310 8320 8330	6620
4	Ustav kapitalining to‘langan kapital o‘lchamiga kamayishi aks ettirildi	8310 8320 8330	4610